Μια ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα έκθεση που εμμέσως πλην σαφέστατα αφορά την Ελλάδα, γίνεται στη Μόσχα. Πρόκειται για τους βασιλικούς θησαυρούς των αρχαίων Θρακών βασιλέων, οι οποίοι έχουν ανακαλυφθεί στη Βουλγαρία.
Στις 30 Σεπτεμβρίου εγκαινιάστηκε στο Κρατικό ιστορικό μουσείο της Μόσχας η έκθεση “Θρακιώτικα χρυσά από τη Βουλγαρία. Ο μύθος αναβιώνει”. Τα χρυσά στεφάνια, σκεύη, όπλα, η κεραμική και το πλούσιο επεξηγηματικό υλικό, αφήνουν βαθύ αποτύπωμα. Η έκθεση πραγματοποιείται υπό την αιγίδα των υπουργείων Πολιτισμού της Ρωσίας και της Βουλγαρίας.
Όλα τα εκθέματα προέρχονται από το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Σόφιας, περιφερειακά μουσεία, καθώς και ιδιωτικές συλλογές στην Βουλγαρία. Ανάμεσά τους, αρχαιολογικά ευρήματα και μνημεία του 8ου αιώνα π.Χ. Τέτοια όπως ο θησαυρός του Ρόγκοζεν, ο θησαυρός του Παναγκιούριστε, το σερβίτσιο του Απόλλωνα, οι θησαυροί του Μπόροβο και της Λέτνιτσα. Πολλά από τα 317 αντικείμενα ταξίδεψαν για πρώτη φορά από τη Βουλγαρία στο εξωτερικό.
Ο εκάστοτε βασιλέας της Θράκης έθαβε έναν θησαυρό, ενώ σε κάθε ταφή επιφανούς τοποθετούνταν πολύτιμα κτερίσματα. Για παράδειγμα, ο χρυσός από τον θησαυρό στο Παναγκιούριστε ήταν αρκετός ώστε να μισθωθεί ένα στράτευμα πεντακοσίων ανδρών. Παρόλο που την εποχή εκείνη οι Κέλτες βρίσκονταν στα σύνορα της Θράκης, ο βασιλιάς δεν έλιωσε τον χρυσό, αλλά τον έθαψε, γιατί η ιερή αξία του θησαυρού υπερτερούσε γι΄ αυτόν, αφού αποτελούσε τεκμήριο της εξουσίας του. Το 1949, ο θησαυρός ανακαλύφτηκε από τρία αδέλφια ενώ επεξεργάζονταν πηλό για πλίνθους. Περιλαμβάνει εννέα χρυσά αντικείμενα συνολικού βάρους έξι κιλών. Δυστυχώς, πολλοί τάφοι ηρώων και βασιλικοί θησαυροί συλήθηκαν αιώνες πριν τους ανακαλύψουν οι αρχαιολόγοι.
Ο Ντενίς Ζουραβλιόφ, υπεύθυνος της συλλογής αρχαιοτήτων του Κρατικού Ιστορικού Μουσείου, επεσήμανε μιλώντας στη “Ρωσία Τώρα”, ότι η έκθεση αυτή παρέχει στους ρώσους επισκέπτες πλήρη εικόνα για τον πολιτισμό των Θρακών, για την αριστοκρατία του, για τις αντιλήψεις τους, για το πώς πολεμούσαν και πανηγύριζαν. Ο πολιτισμός τους δεν είχε γραφή και αλφάβητο, και είναι σημαντικό ότι τα ευρήματα “επιβεβαιώνονται” από τις απεικονίσεις τους σε χρηστικά αντικείμενα, όπως τα σχέδια με πολεμιστές και τις πανοπλίες τους, πάνω σε αγγεία, που εκτίθενται στις γειτονικές προθήκες.
Ελληνικά αντικείμενα
“Συχνά οι Ελληνες συνάδελφοί μας διαφωνούν. Κι' αυτό γιατί λέμε ότι οι θησαυροί αποτελούν τεκμήρια του θρακιώτικου πολιτισμού, σχετικά με την ταυτότητά του, ενώ τα αντικείμενα που περιλαμβάνουν είναι ελληνικά. Ναι, είναι ελληνικά, αλλά τα συναντάμε στη Θράκη και στη Σκυθία, ενώ δεν εντοπίζουμε παρόμοια στην Ελλάδα”, λέγει ο δρ. Ιβάν Μαράζοφ, μέλος του Ιδρύματος “Θράκη”, συνεργάτης του μουσείου του Μπόζκοφ, καθηγητής του Νέου πανεπιστήμιου της Βουλγαρίας.
Αυτές οι αναλογίες ανάμεσα στους πολιτισμούς της Θράκης και της Σκυθίας, λειτουργούσαν πάντα ως βάση για τη συνεργασία των αρχαιολόγων από τη Ρωσία και τη Βουλγαρία. Κατά τη σοβιετική εποχή οι επαφές ήταν συχνές, έπειτα εξασθένησαν και τώρα ξαναζωντανεύουν. “Τα τελευταία 20 χρόνια είχαμε κάποια προβλήματα, και οι επαφές με τη Ρωσία δεν έχουν την ίδια τακτικότητα όπως στο παρελθόν. Όμως πιστεύω ότι αυτή η έκθεση θα τις αναζωογονήσει”, είπε ο καθηγητής Ιβάν Μαράζοφ. “Τα αντικείμενα που φέραμε πρέπει να ελκύσουν το ενδιαφέρον των ρώσων συναδέλφων. Έχουμε ένα τεράστιο συγκριτικό πεδίο ανάμεσα στους Σκύθες και τους Θράκες.
Πολλά σκυθικά ευρήματα ανακαλύφτηκαν στη Θράκη. Οι Θράκες ζούσαν στην περιοχή της Σκυθίας, και η ανταλλαγή δώρων πραγματοποιούταν κατά το διάστημα του 5ου-4ου αιώνα π.Χ.”
Ανάγκη ευρείας συνεργασίας
“Ηρθε η ώρα για πιο καρποφόρες συνεργασίες, όπως και 20 χρόνια πριν”, πρόσθεσε ο Ντενίς Ζουραβλιόφ, υπεύθυνος της συλλογής αρχαιοτήτων του Κρατικού ιστορικού μουσείου της Μόσχας. “Μοιραζόμαστε τη Μαύρη Θάλασσα. Οι Σκύθες μας βρίσκονταν σε στενή επαφή με τους Θράκες, έχουν πολλά κοινά στοιχεία στον πολιτισμό, αλλά και στην αφθονία του χρυσού. Ως εθνικό ιστορικό μουσείο της Ρωσίας, συζητάμε έναν ολόκληρο κύκλο συνεργασιών από κοινού με τα μουσεία της Βουλγαρίας, την Ακαδημία Επιστημών αυτής της χώρας, με τους ειδικούς του Ιδρύματος “Θράκη” και του ιδιωτικού μουσείου του Βασίλ Μπόζκοβ”.
Εκτός των παραπάνω, διαμορφώνονται κοινά εκπαιδευτικά και επιστημονικά προγράμματα. “Εγκαινιάζουμε ένα κοινό μεταπτυχιακό πρόγραμμα “Οι πολιτισμοί της Ευρασίας”. Εκ μέρους της Βουλγαρίας συμμετέχει το Νέο Πανεπιστήμιο της Βουλγαρίας στη Σόφια, όπου και εργάζομαι, και από τη ρωσική πλευρά, το Ρωσικό κρατικό πανεπιστήμιο ανθρωπιστικών σπουδών”, είπε ο καθηγητής Ιβάν Μαράζοβ.
Παρά το γεγονός ότι οι θησαυροί με τα χρυσά των Θρακών ανακαλύπτονται κυρίως στη Βουλγαρία, και όχι στην Ελλάδα ή την Τουρκία, στις οποίες επίσης εκτείνεται η Θράκη, η μελέτη των συγκεκριμένης κληρονομιάς απαιτεί συνεργασία όχι μόνο των Βουλγάρων και των Ρώσων, αλλά και των Ελλήνων επιστημόνων.
Σχέσεις αρχαίας Ελλάδας και Θράκης
“Οι αρχαίοι Ελληνες, και ιδιαίτερα η Αθήνα κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, είχαν τεράστια ανάγκη από συμμάχους. Οι βασιλείς της Θράκης ήταν ισχυροί σύμμαχοι. Ως διπλωματικά δώρα, ελάμβαναν χρυσά αντικείμενα φτιαγμένα από Ελληνες. Οι Ελληνες έβλεπαν τους Θράκες ως βάρβαρους. Κανένας Ελληνας δεν θα φορούσε τόσα χρυσά”, εξήγησε ο Ντενίς Ζουραβλιόφ.
“Οι αρχαίοι Ελληνες γελούσαν. Οι Θράκες βασιλείς στολίζονται σαν κυρίες. Στην έκθεση παρουσιάζονται πολλά αγγεία για συμπόσια, και οι αρχαίοι Ελληνες είχαν τις εκφράσεις “πίνει ως Θραξ” και “πίνει ως Σκύθης” που σήμαιναν ότι πίνει πολύ κρασί”, είπε στη “Ρωσία Τώρα” ο δρ. Ιβάν Μαράζοβ.
Πάνω στα δώρα για τους βαρβάρους, οι Ελληνες σχεδίαζαν αναπαραστάσεις από τη δική τους μυθολογία. Πάνω στα ρυτά (δοχεία χωρίς ποδαράκια σε σχήμα κέρατος, από τα οποία έπιναν με το στόμιο του δοχείου προς τα κάτω) βλέπουμε και τους “Επτά επί Θήβας” και την κρίση του Πάρη, όπου εκείνος επιλέγει την ωραιότερη των καλλονών, και τον Ηρακλή που παλεύει με δορκάδα. Οι ίδιοι οι αρχαίοι Ελληνες δεν χρησιμοποιούσαν ρυτά, γι' αυτό και οι αρχαιολόγοι διαχωρίζουν τον πολιτισμό των Θρακών από την ιστορία της Βουλγαρίας πριν τους Ούνους και τους Σλάβους.
“Η έκθεση συνοδεύεται από έναν εντυπωσιακό κατάλογο που απευθύνεται στο ρωσικό κοινό, με κείμενα για την ιστορία της Βουλγαρίας, για τον βασιλιά και ιερέα Ορφέα, για τη Θράκη. Πρόκειται για το πρώτο αφιέρωμα στην αρχαία ιστορία αυτής της περιοχής στα ρωσικά”, είπε ο Ντενίς Ζουραβλιόφ.
Η έκθεση θα διαρκέσει ως τις 30 Νοεμβρίου.
