Γιατί στην Ελλάδα στολίζουμε καράβι τα Χριστούγεννα

Το έθιμο του χριστουγεννιάτικου δέντρου μπορεί να είναι πολύ διαδεδομένο,

ακόμα και στην Ελλάδα, αλλά ένα στολισμένο καράβι δίνει μια πιο ελληνική νότα στα Χριστούγεννα. Πού βρίσκονται, όμως, οι ρίζες αυτής της παράδοσης;

Όπως όλοι γνωρίζουμε, η Ελλάδα είναι ευλογημένη με το δώρο της θάλασσας. Οι Έλληνες αγάπησαν από νωρίς τα μυστήρια και τα μυστικά της και βάλθηκαν να την κατακτήσουν, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να γίνει μια χώρα ναυτικών. Λογικό ήταν, λοιπόν, η καθημερινότητα των κατοίκων της να περιστρέφεται γύρω από το υγρό στοιχείο. Γεγονός που πριν αρκετές δεκαετίες ήταν αρκετά πιο έντονο, όταν σχεδόν από κάθε σπίτι, έλειπαν ένας, δύο ή και παραπάνω άντρες "στα καράβια", παλεύοντας για το ψωμί της οικογένειας.

Τα παιδιά που έμεναν πίσω, οπλισμένα με πολλή φαντασία, συνήθιζαν να κατασκευάζουν μόνα τα παιχνίδια τους, χρησιμοποιώντας υλικά, όπως ξύλο, χαρτί ή κουρέλια. Τα περισσότερα από αυτά τα παιδιά κατέληγαν να φτιάχνουν το παραδοσιακό, πλέον, καραβάκι, λόγω της νοσταλγίας τους για τα αγαπημένα τους πρόσωπα που έκαναν μακρινά ταξίδια και τους οποίους έβλεπαν σπάνια. Γι' αυτό και σε πολλά μέρη, τα παιδιά έλεγαν τα κάλαντα κρατώντας στα χέρια ένα τέτοιο, χειροποίητο καραβάκι, στολισμένο με χρωματιστά χαρτιά και σχοινιά, το οποίο γέμιζε από γλυκά και χριστόψωμα από τους γείτονες. Αν και το συγκεκριμένο έθιμο έχει ατονίσει στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας, κρατάει ακόμα στα νησιά, απ'όπου και προέρχεται.

Παράλληλα, τα μικρά καραβάκια είχαν τον ρόλο ενός τιμητικού καλωσορίσματος για τους Έλληνες θαλασσοπόρους που επέστρεφαν στα σπίτια και τις οικογένειές τους, καθώς και τάματος για να είναι ασφαλείς στα άγρια κύματα. Έτσι, τα καραβάκια σταδιακά απέκτησαν μεγαλύτερη θέση μέσα στα σπίτια των Ελλήνων, κυρίως βέβαια, όσων ασχολούνταν με τη θάλασσα, με αποτέλεσμα να καθιερωθεί και το έθιμο του στολισμού τους.

Επειδή όμως, το καραβάκι ήταν συχνά συνυφασμένο με την αίσθηση του αποχωρισμού και τις δυσάρεστες αναμνήσεις, ήταν εύκολο να αντικατασταθεί αργότερα από το έθιμο του χριστουγεννιάτικου δέντρου, το οποίο απαλλαγμένο από τέτοιους συσχετισμούς στις συνειδήσεις των Ελλήνων, κατάφερε να φέρει όλα τα μέλη της οικογένειας μαζί και να τονώσει τον οικογενειακό τους χαρακτήρα.

Το έθιμο με το καραβάκι άντεξε για αρκετά χρόνια μετά την εμφάνιση του χριστουγεννιάτικου δέντρου. Το πρώτο δέντρο στην Ελλάδα στολίστηκε το 1833, στα ανάκτορα του βασιλιά Όθωνα, στο Ναύπλιο, αλλά μόλις πριν 65 περίπου χρόνια κατάφερε να μπει μαζικότερα στα ελληνικά σπίτια.

Πάντως, ανάμεσα σε ναυτικούς, ψαράδες και θαλασσοπόρους, το έθιμο με το στόλισμα καραβιού κρατάει ακόμα γερά, καμιά φορά και σαν μια μορφή τάματος στον Άι Νικόλα, προστάτη άγιο των ναυτικών, ο οποίος γιορτάζεται στις 6 Δεκεμβρίου. Τα καραβάκια εξακολουθούν να στολίζονται σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδας, αλλά περισσότερο στα νησιά. Επίσης, τα στολισμένα καράβια κάνουν την εμφάνισή τους κάθε Χριστούγεννα, στις πλατείες πολλών πόλεων της ηπειρωτικής χώρας.