Πόσο πλούσια μπορεί να είναι η ελληνική γλώσσα;

Λένε πως οι αρχαίοι Έλληνες κυριολεκτούσαν. Πως για κάθε λέξη υπήρχε μια συγκεκριμένη ερμηνεία. Υπήρχαν όμως όροι που μπορούσαν ή μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σήμερα «επί παντός καιρού»; Διαβάστε, για παράδειγμα, πόσες ερμηνείες και χρήσεις έχει ο όρος «αέρας»! Θα εκπλαγείτε!..

ΛΕΝΕ πως οι αρχαίοι Έλληνες κυριολεκτούσαν. Πως για κάθε λέξη υπήρχε μια συγκεκριμένη ερμηνεία. Υπήρχαν όμως όροι που μπορούσαν ή μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σήμερα «επί παντός καιρού»; Διαβάστε, για παράδειγμα, πόσες ερμηνείες και χρήσεις έχει ο όρος «αέρας»! Θα εκπλαγείτε!..

Αέρας. Όρος με πολλές ερμηνείες και χρήσεις. Ο άνεμος που δεν είναι πολύ δυνατός. Τo κλίμα ενός τόπου και μεταφορικά το ψυχολογικό κλίμα. Η εξωτερική εμφάνιση, το ύφος, το παρουσιαστικό. Η τόλμη, η αλαζονεία, η αυθάδεια. Έκφραση της ψυχικής διάθεσης. Η άνεση που έχει κάποιος στη δουλειά που γνωρίζει καλά. Το πλαστό, το ψεύτικο, το αβάσιμο.

Η θέα, η άποψη. Κάτι πολύ λεπτό, διαφανές. Η πλασματική αγοραπωλησία στο χρηματιστήριο. Το τετράγωνο ιερό άμφιο με το οποίο σκεπάζεται το Άγιο Ποτήριο και ο Άγιος Δίσκος. Μακρύ ραβδί με ριπίδιο που χρησιμοποιείται από τους καντηλανάφτες για να σβήνουν τα καντήλια και τα κεριά. Ριπίδιο με το οποίο κάνουν αέρα στα νωπά χρώματα. Το σκοινί που συνδέει τον κεντρικό στύλο του αλωνιού με το ζώο που αλωνίζει. Ο γύρος του αντρικού καπέλου. Η ελάχιστη διαφορά που επιτρέπεται στις αναλογίες ή ποσότητες ή περιεκτικότητες χημικών ενώσεων ή κραμάτων. Αδιαθεσία λεχώνας (μάτιασμα). Η καχεξία των σπαρτών που οφείλεται σε άγνωστη ασθένεια.

Το ρεύμα του αέρα που δημιουργείται από κινούμενο σώμα. (Πληθ.) αέρηδες: δύο σκοινιά που στηρίζουν πλευρικά το πάνω μέρος του ιστού των πλοίων. Ο ελεύθερος χώρος στο πάνω μέρος μιας οικοδομής. Η προσαύξηση της αξίας μιας επιχείρησης από την καλή τοποθεσία που βρίσκεται, τη φήμη της, την πελατεία της, τον μεγάλο τζίρο και που αναγνωρίζεται ως περιουσιακό της στοιχείο. Η απειροελάχιστη διαφορά ανάμεσα σε δύο εργαλεία, κομμάτια μηχανών, πώματα κλπ. που το ένα περιέχεται μέσα στο άλλο.

«Αέρα!..». Η λέξη που χρησιμοποιούσαν οι Έλληνες αγωνιστές στο Έπος του ’40 όταν έκαναν επιθέσεις στον εχθρό.

Ατμοσφαιρικός αέρας.Μείγμα αερίων που αποτελείται περίπου κατά τα 4/5 από άζωτο και κατά το 1/5 από οξυγόνο, με επιπλέον μικρές ποσότητες ευγενών αερίων, διοξειδίου του άνθρακα και υδρατμών. Ένα λίτρο αέρα θερμοκρασίας Ο°C και πίεσης 760 mm Hg ζυγίζει 1,2928 γρ.

Έως τον 18ο αι. θεωρούσαν τον αέρα απλό στοιχείο και μόνο από το 1770, όταν o Βίλχελμ Σέελε απομόνωσε από αυτόν το άζωτο, αναγνώρισαν τη φύση του ως μείγματος αερίων. Ο Λαβουαζιέ το 1775, ενώ προωθούσε τις έρευνές του πάνω στην καύση, κατόρθωσε να βρει την ακριβή αναλογία αζώτου και οξυγόνου στον αέρα. Το 1785 ο Κάβεντις παρατήρησε ότι, εκτός από άζωτο και οξυγόνο, ο αέρας αποτελείται και από άλλα συστατικά· στην πραγματικότητα, μετά τον διαχωρισμό, με κατάλληλα μέσα, του οξυγόνου, του αζώτου, του διοξειδίου του άνθρακα, των υδρατμών και των προσμείξεων, παρέμενε και ένα μικρό υπόλειμμα, που έφτανε στο 1/120 του αρχικού όγκου. Ύστερα από σχεδόν έναν αιώνα, o λόρδος Ρέιλι και ο Ράμσεϊ ανακάλυψαν ότι το μικρό αυτό υπόλειμμα το αποτελούσαν έξι στοιχεία, που ονομάστηκαν ευγενή αέρια επειδή τους έλειπε η χημική δραστικότητα.

Είναι ενδιαφέρον ότι η σύσταση του αέρα διατηρείται σταθερή παρά τη συνεχή κατανάλωση οξυγόνου και αζώτου. Επιτελείται πράγματι στην ατμόσφαιρα ένας κύκλος του αζώτου και ένας κύκλος του οξυγόνου. Τo οξυγόνο καταναλώνεται σε όλες τις οξειδώσεις και στην αναπνοή, το προσφέρουν όμως πάλι στην ατμόσφαιρα τα φυτά στη διάρκεια της φωτοσύνθεσης.

Η σύσταση του αέρα δεν είναι σταθερή στα διάφορα ύψη· μετά τα 10.000 μ. αλλάζει απότομα: ελαττώνονται τα βαρύτερα αέρια συστατικά, ενώ αντίστοιχα αυξάνουν τα ελαφρύτερα. Δεν υπάρχει τέλειος διαχωρισμός των διαφόρων αερίων συστατικών που απαρτίζουν τον α., εξαιτίας της ιδιότητας διάχυσης του οξυγόνου και του αζώτου, γεγονός που εξηγείται με την κινητική θεωρία των αερίων (βλ. λ. αέριο).

Πολλές έρευνες γίνονται σήμερα σχετικά με τη μόλυνση του αέρα των μεγάλων πόλεων από τα καυσαέρια των μηχανών εκτόνωσης και από τα εργοστάσια. Άλλη αιτία ανησυχίας και έρευνας είναι η επίπτωση των ραδιενεργών καταλοίπων των πυρηνικών εκρήξεων.

κλιματιζόμενος αέρας (air conditioned). Ατμοσφαιρικός αέρας o οποίος με διάφορες επεξεργασίες έχει αποκτήσει τις επιθυμητές συνθήκες καθαρότητας, υγρασίας και θερμοκρασίας. Στις επεξεργασίες αυτές του αέρα (βλ. λ. κλιματισμός) προσφεύγουμε για να πετύχουμε ένα άνετο περιβάλλον στην καθημερινή ζωή (τόσο σε δημόσιους χώρους, αίθουσες γραφείων, βιομηχανίες, κατοικίες κλπ. όσο και σε χώρους κατάλληλους για την πραγματοποίηση εργασιών που απαιτούν καθορισμένες συνθήκες περιβάλλοντος). Ο κλιματισμός του αέρα γίνεται με ειδικές συσκευές (air condition), μέσα από τις οποίες περνάει ο ατμοσφαιρικός αέρας και ύστερα διοχετεύεται στον χώρο για τον οποίο προορίζεται.

υγρός αέρας. Ο αέρας, αφού ψυχθεί σε χαμηλές θερμοκρασίες και κάτω από υψηλές πιέσεις, μπορεί να υγροποιηθεί και να διατηρηθεί σε δοχεία με διπλά επαργυρωμένα τοιχώματα, μεταξύ των οποίων υπάρχει κενό (δοχεία Ντιούαρ). Η υγροποίηση του αέρα εφαρμόζεται στη βιομηχανία για την παραγωγή του αζώτου.