9 Ιουλίου 1826: Η προκήρυξη του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη προς τους Μανιάτες

(Δ.Ρώμα, Ἀρχεῖον, τόμ. 2, σ. 315 -317).

Φίλτατοι Πατριῶται,
«Πίστις καὶ Πατρίς», δύο ἀναγκαῖα πράγματα, χωρὶς τῶν ὁποίων δὲν ἠμπορεῖ νὰ ζήσῃ τινὰς μ̉ ἐκείνην τὴν εὐδαίμονα κατάστασιν, ὁποῦ ἀπαιτεῖται εἰς τὸν λογικόψυχον ἄνθρωπον. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι διπλοῦς ἐκ ψυχῆς καὶ σώματος, καὶ ὡς τοιοῦτος τὴν μὲν πατρίδα ζητεῖ διὰ περίθαλψιν πρόσκαιρον τοῦ σώματος, τὴν δὲ πίστιν διὰ τὴν ἐλπίδα, ὅτι θέλει ἐπιστρέψει εἰς τὴν ἀρχαίαν πατρίδα, διὰ νὰ ζήσῃ μετὰ τοῦ ποιητοῦ αἰωνίως, διὸ καὶ ὁ ὀρθὸς ὑπαγορεύει λόγος «μάχου ὑπὲρ πίστεως καὶ πατρίδος».

Οἱ Χριστιανοὶ τῆς Ἑλλάδος ἐκινήσαμεν τὰ ὅπλα κατὰ τῶν τυράννων, ὄχι δι̉ ἄλλο, εἰμὴ διὰ νὰ ὑπερασπισθῶμεν τὴν πίστιν καὶ τὴν πατρίδα μας καὶ οὕτω νὰ ζήσωμεν ἐλεύθεροι καὶ νὰ ὑπάρξωμεν ἔθνος αὐτόνομον ἢ ν̉ ἀποθάνωμεν μὲ τὰ ὅπλα εἰς χεῖρας. Ἕκτον ἤδη ἔτος τρέχομεν τοῦ ἱεροῦ τούτου ἀγῶνος καὶ ὁ ἐχθρὸς πανταχόθεν εἰσβάλλει τὰς δυνάμεις του διὰ νὰ μᾶς ἀφανίσῃ τέλεον.

Καὶ ἀφοῦ ἐκυρίευσε τὴν Κρήτην, ἐταπείνωσε τὴν ἀνατολικὴν καὶ δυτικὴν Ἑλλάδα, κατεξουσίασε τὸ Μεσολόγγιον, κατερήμωσε τὰς πόλεις καὶ χώρας τῆς Πελοποννήσου καὶ κατεπάτησε τὰ πλέον ὑψηλότερα καὶ δυσβατώτερα ὄρη, ἐκίνησε τὰς δυνάμεις του καὶ  κατὰ τὴν Σπάρτην, διότι ἀφ̉ ὅλας τὰς ἐπαναστατημένας ἐπαρχίας τῆς Ἑλλάδος δὲν ἔμεινεν ἄλλο μέρος μέχρι τῆς σήμερον, τὸ ὁποῖον νὰ μὴ λεηλατήθη ἀπὸ τοὺς ἐχθρούς, ἐκτὸς τῆς Σπάρτης, τὴν ὁποίαν, κατὰ τὰς ὁποίας πληροφορίας ἔχομεν, ἔχει ἀμετάθετον ἀπόφασιν, ἤ νὰ καταστρέψῃ καὶ νὰ ταπεινώσῃ τὴν Σπαρτιατικὴν ὀφρύν, ἢ ν̉ ἀφήσῃ τὰ κόκκαλά του εἰς αὐτήν.

Ἡ γενναία ὅμως ἀνθίστασις, τὴν ὁποίαν ἀπήντησεν ἀνελπίστως παρὰ τῶν Σπαρτιατῶν, τὸν ἔδωκε νὰ καταλάβῃ ὅτι δὲν θέλει πολεμήσει μὲ ἁπλῶς Ἕλληνας, ἀλλὰ μὲ Σπαρτιάτας, τοὺς ὁποίους ὑπερεκθειάζει ἡ ἱστορία τοῦ κόσμου.  Ἀλλ̉  ὁ ὑπερήφανος οὗτος Ἰμπραχήμης, ὅσον ἐγνώρισεν ἐκ τῆς πείρας ὅτι διὰ νὰ αἰχμαλωτίσῃ Σπαρτιάτας καὶ νὰ κατακαύσῃ τὰς χώρας των πρέπει νὰ δοκιμάσῃ μεγίστην φθορὰν καὶ ζημίαν, τόσον περισσότερον ἐπιμένει, ὅτι ἀφοῦ ἔλθωσιν ἐκ νέου δυνάμεις του διά τε θαλάσσης καὶ ξηρᾶς νὰ ἐκστρατεύσῃ κατὰ τῆς πατρίδος μας Σπάρτης.

Διὰ νὰ ματαιωθῶσι λοιπὸν οἱ ὀλέθριοι αὐτοῦ σκοποὶ καὶ διὰ νὰ ἀπαθανατισθῆ καὶ ἤδη τὸ ὄνομα τῆς Σπάρτης, κρίνω χρέος μου πατριωτικὸν νὰ σᾶς φέρω ὑπ᾽ ὄψιν τὰ ἐφεξῆς:

Aον. Ἡ ἕνωσις, ἥτις σήμερον βασιλεύει μεταξὺ μεγάλων τε καὶ μικρῶν, ὄχι μόνον νὰ μὴ ψυχρανθῇ, ἀλλὰ ἔτι μᾶλλον νὰ αὐξήσῃ καὶ νὰ γίνῃ ἀκράδαντος εἰς τὰς ψυχάς μας, διότι ὅπου δύο ἢ τρεῖς συνηγμένοι εἰς τὸ ἐμὸν ὄνομα, ἐκεῖ εἰμὶ ἐγὼ ἐν μέσῳ αὐτῶν, ὁ κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς ἐν Εὐαγγελίοις 1 ὑπόσχεται. Ἐκ τοῦ ἐναντίου δὲ ἡ διαίρεσις θέλει δείξει τὸν μὲν ἐχθρὸν νικητήν, ἡμᾶς δὲ ἀνάνδρους καὶ νικηθέντας, καθὼς ὁ  Ἰωάννης ὁ Θεολόγος μαρτυρεῖ: «Πᾶσα βασιλεία μερισθεῖσα καθ̉ ἑαυτὴν οὐ σταθήσεται καὶ πᾶσα πόλις καὶ χώρα καὶ οἰκία μερισθεῖσα καθ̉ ἑαυτὴν ἐρημοῦται».

Βον. Τώρα ὅτι ὁ ἐχθρὸς εἶν̉ ἀδύνατος νὰ μὴν ἀδιαφορήσητε περιμένοντές τον εἰς τὰς θύρας τῶν ὀσπιτίων σας, ἀλλ̉  ὅλοι ὅσοι βαστᾶτε ἄρματα νὰ ἐβγῆτε ἐβγάζοντας καὶ ὅσους ὁπλοφόρους Πελοποννήσιους εὑρίσκονται εἰς αὐτὰ τὰ μέρη καὶ ἀφοῦ συνενωθῆτε μὲ τὰ Πελοποννησιακὰ στρατεύματα νὰ κινήσετε κατ̉  αὐτοῦ τώρα ὁποῦ ὁ ἐχθρὸς εἶναι ἀδύνατος, διὰ νὰ ἀφανισθῇ ἐξ ὁλοκλήρου καὶ σᾶς ὑπόσχομαι, ὅτι θέλομεν ἡσυχάσει πλέον. Διότι, ἐὰν κατὰ τοῦτο φανῆτε ἀδιάφοροι, βέβαια παρ̉ ὅλων τῶν ἐθνῶν θέλετε νομισθῆ ἐχθροὶ τῶν Ἑλλήνων καὶ θέλετε ἀμαυρώσει τὴν ὁποίαν λαμπρὰν φήμην ἐδώσατε ἤδη διὰ τῆς γενναιοψυχίας σας καὶ θέλετε ὑστερηθῆ ἐκεῖνα τὰ καλά, τὰ ὁποῖα διὰ τῆς λαμπρᾶς νίκης σας καὶ διὰ τῆς ἐκστρατείας μέλει ν̉  ἀπολαύσετε.

Γον. Ὅσοι μείνετε ἔνδον τῆς Σπάρτης νὰ φροντίσετε πανταχόθεν ν̉  ἀγοράσῃ ἕκαστος ὅσα περισσότερα ἠμπορέσῃ πολεμοφόδια, ἐκ τῶν ὁποίων δὲν θέλει δοκιμάσει μικράν τινα ζημίαν. Διότι, εἰ μὲν ὁ ἐχθρὸς κινηθῇ καθ̉ ὑμῶν, αὐτὰ εἶναι τὰ μόνα μέσα διὰ τῶν ὁποίων θὰ δυνηθῶμεν νὰ φυλάξωμεν καὶ τὴν πατρίδα καὶ τὸν ἑαυτόν μας καὶ νὰ συντρίψωμεν τὴν ὑπερήφανον ὀφρὺν τῶν ἀνδραπόδων Ἀράβων.

Δον.  Νὰ ἔχετε ἅπαντες πρὸ ὀφθαλμῶν, ὅτι, ἐὰν ὁ ἐχθρὸς κινηθῇ εἴτε ἐκ τοῦ ἀνατολικοῦ μέρους, ὃ ἔστι ἀπὸ Μαραθωνήσι, εἴτε ἐκ τοῦ δυτικοῦ μέρους, ὃ ἐστι ἀπὸ Ἁλμυρόν, καὶ δυνηθῇ νὰ εἰσχωρέσῃ ἐντὸς τῶν χωρίων, νὰ μὴ διασκορπισθῆτε εἰς τὰ ὄρη καὶ τὰ σπήλαια, ἀλλἀ νὰ σφαλισθῆτε οἱ ἄνδρες εἱς τὰ δύο κατώτερα ὀσπίτια καὶ πύργους ἀπὸ τὰ ὁποῖα δὲν ὑστερεῖται κανέν χωρίον, ἐκ τοῦ διότι ἀφοῦ ἔχομεν παράδειγμα τοὺς προγόνους μας, ὅτι κατ̉  αὐτὸν τὸν τρόπον ἐδυνήθησαν νὰ φυλάξωσι τὴν πατρίδα τους εἰς τὴν πρώτην ἐπανάστασιν, ἔχομεν καὶ σημερινὰ παραδείγματα, ὅτι ὀλίγοι τινὲς ἐσφαλίσθησαν εἰς τοὺς κάμπους τῆς Γαστούνης καὶ ἄλλων μερῶν καὶ ἀφοῦ ἐφυλάχθησαν ἀβλαβεῖς ἐσκότωσαν καὶ ἀρκετοὺς ἐχθροὺς καὶ τοὺς ἠνάγκασαν ν̉  ἀναχωρήσουν μὲ καταισχύνην τους, πολλῷ δὲ μᾶλλον εἰς τοιούτους σκληροὺς τόπους καὶ δυνατοὺς πύργους, ὁποὺ καὶ τώρα ἡ Τζίμοβα, Πύργος καὶ χωριά, μὲ πολλὰ ὀλίγους εἰς τοὺς πύργους ἀφάνισαν τοὺς ἐχθρούς. Λοιπὸν ἐὰν σταθοῦν καὶ τὸ Μαραθωνήσι, εἰς τὸ Μαυροβούνι καὶ εἰς παρομοίας θέσεις καὶ πύργους δυνατούς, καθὼς τὸ Βαθύ, Κατζαουνιάνικα, Πετροβούνι, Λίμνη, Μαρούλια, Καστάνια, Σκυφιάνικα καὶ λοιπὰ ὅλα τὰ μέρη, ὅσοι σταθοῦν εἰς τὴν πατρίδα ἀσφαλοῦν καὶ τὸν ἐχθρὸν ἀφανίζουν, καὶ τοιαῦτα παραδείγματα ἔχετε πολλὰ ὡς ἄνωθεν.

Εον. καὶ τελευταῖον νὰ παρεμποδίζητε τοὺς ἀνοήτους ἀπὸ τὰς συνήθεις καταχρήσεις των, νὰ περιποιῆσθε τοὺς καταφυγόντας εἰς τὴν πατρίδα μας ἀδυνάτους ἀδελφούς μας, διότι καθὼς τὰ καλὰ διαφημίζονται, οὕτω καὶ τὰ κακὰ διαθρυλοῦνται πανταχοῦ.

Οἱ Ἕλληνες σήμερον ἐξ ἑνὸς στόματος ἐπαινοῦσι τοὺς Σπαρτιάτας καὶ ἡ Εὐρώπη θὰ προσηλώνῃ τὸ ὄμμα της εἰς τὴν Σπάρτην ˙ ἂς μὴ λοιπὸν ὁμοιάσωμεν τῆς γελάδας, κατὰ τὸν χωρικὸν λόγον 2, ἀλλ̉  ἂς δείξωμεν καὶ εἰς τοὺς ὁμοπίστους καὶ ἀλλοεθνεῖς, ὅτι καὶ εἴμεθα καὶ ἐσμὲν καὶ ἐσόμεθα ἀπόγονοι τῶν ἡρώων ἐκείνων Σπαρτιατῶν.

Ταῦτα πατριωτικῶς καὶ μένω.

Τῇ 9 Ἰουλίου 1826 Ναύπλιον

Ὁ εἰλικρινὴς πατριώτης σας

Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης

2 «Ἀφοῦ γεμίσῃ τὴν καρδάρα γάλα δίδει μιὰ κλοτσιὰ καὶ τὸ χύνει» δηλ. νὰ μὴ καταστρέψωμεν ὅ,τι ἔχομεν μέχρι τώρα διὰ τῶν ἀγώνων μας δημιουργήσει