Η ομηρική προέλευση της έκφρασης "μου λύθηκαν τα γόνατα"

Στο Ομηρικό έπος υπήρχε η πίστη ότι η έδρα των σωματικών δυνάμεων βρίσκεται στα γόνατα (γόνυ). Ισχυρός πολεμιστής ήταν αυτός με τα ανθεκτικότερα γόνατα.

Έτσι βλέπουμε τον Ιδομενέα να έχει χτυπήσει τον Οινόμαο αλλά να μην καταφέρνει να τον σκυλεύσει γιατί δεν ήταν πια στέρεα τα γόνατα του (ου γαρ ετ΄ έμπεδα γυία ποδών Ραψωδία Ν στίχος 512). Ο Αχιλλέας λέει ότι δεν θα ξεχάσει τον φίλο του όσο βρίσκεται ανάμεσα στους ζωντανούς και σαλεύουν τα γόνατα του (φίλα γούνατ΄ ορώρη, ρ.Ι 610).

Σε αντίθεση με τα γόνατα του πολεμιστή, τα γόνατα της Ανδρομάχης τρέμουν (ελελίχθη γυία, ρ.Χ 448) από τον φόβο. Ο Έκτορας λίγο πριν τον θάνατο του, για να ξορκίσει τον Αχιλλέα να τον λυπηθεί, επικαλείται τη ζωή του, τους γονείς του και τα γόνατα (γούνων) του.

Η Ανδρομάχη που παρακολουθεί τον Έκτορα να ψυχορραγεί, χτυπά το στήθος της ενώ τα γόνατα της έχουν παγώσει (νέρθε δε γούνα πήγνυται ρ. Χ). Ο Όμηρος σε όλο του το έπος υπογραμμίζει την σημασία και την αξία όχι του σώματος με την σημερινή χρήση του όρου, αλλά των μελών του, δίνοντας έμφαση στα άκρα (πόδια, γόνατα).

Οι Ομηρικές αναφορές στα πόδια είναι συχνότατες (πόδας ωκείς, ποδάρκης, ποσσί κραπνοίσι, καρπαλίμοισι πόδεσι) και η ταχύτητα είναι σημαντική κατά την διάρκεια της μάχης.

Η έκφραση "μου λύθηκαν τα γόνατα" που χρησιμοποιούμε ευρέως σήμερα, είναι η ομηρική έκφραση "λύσε δε γυία" Ραψωδία Π, στίχος 312, έκφραση που χρησιμοποιούσε ο Όμηρος για να τονίσει είτε την σωματική και ψυχική αδυναμία του πολεμιστή, η σε μερικές φορές την επιθανάτια αγωνία του οπλίτη.

Πηγή:Κωστή Παπαγιώργη, Η ομηρική μάχη, εκδόσεις "Καστανιώτη"