Η περιοχή ήταν πιθανότατα αφιερωμένη στη νεολιθική λατρεία θεών και θεωρείται ακόμη και σήμερα κέντρο της γης και τόπος ψυχικής δύναμης από τους Γουίκα, τους παγανιστές και άλλους. Ο αρχικός σκοπός των λίθων παραμένει μυστήριο, όπως είναι επίσης άγνωστη η χρήση του χώρου πριν από την τοποθέτηση των λίθων[2]
Το μνημείο
Πολλοί από τους αρχικούς λίθους αποκολλήθηκαν ή αφαιρέθηκαν στις αρχές του 14ου αιώνα κατόπιν εντολής της χριστιανικής εκκλησίας, η οποία προσδοκούσε να αφαιρέσει μαζί με τους λίθους και τη συμβολική διασύνδεση του μνημείου με παγανιστικές τελετουργίες.
Υποθετικό σχεδίασμα του Έιβμπερι
Τόσο ο Τζον Όμπρεϊ[3], όσο και ο Γουίλιαμ Στάκλι[4] αργότερα επισκέφθηκαν το μνημείο και περιέγραψαν την καταστροφή. Ο μεν Όμπρεϊ το 1643 βρήκε όλους σχεδόν τους λίθους αποκολλημένους να κείτονται εκεί που έπεσαν. Λίγο μετά άρχισε η πραγματική καταστροφή, καθώς οι λίθοι τεμαχίστηκαν για να χρησιμοποιηθούν ως οικοδομικά υλικά με τη μέθοδο της φωτιάς και του νερού[5] ή κατέληξαν στα καμίνια για την παραγωγή ασβέστη. Η τελική απογραφή υποδεικνύει ότι μόνο 27 λίθοι από τον εξωτερικό κύκλο επιβίωσαν, πολλούς από τους οποίους επανήγειρε ο Αλεξάντερ Κέιλερ[6] το 1930 και πιθανώς αρκετοί βρίσκονται ακόμη θαμμένοι στον αρχαιολογικό τόπο.
Στον λίθο του Κουρέα (Barber Stone) ο Κέιλερ ανακάλυψε τον σκελετό ενός άνδρα, ενός κουρέα όπως φαίνεται από τα εργαλεία που έφερε μαζί του, ο οποίος καταπλακώθηκε από τον λίθο[7].
Το χεντζ είναι ουσιαστικά ένα επίπεδο ανάχωμα περίπου πέντε μέτρων ύψους και 450 μέτρων διαμέτρου, που περικυκλώνεται από εξωτερική τάφρο. Το ανάχωμα διαιρείται από τέσσερις δρόμους, τρεις από τους οποίους, και ενδεχομένως ο τέταρτος, είναι μονοπάτια που παρέχουν πρόσβαση από και προς το χεντζ. Εξαιτίας αυτής της διάταξης ιδωμένο από ψηλά το Έιβμπερι μοιάζει με κελτικό σταυρό.
Μέσα στον μεγάλο εξωτερικό κύκλο στέκουν τα ερείπια δύο και πιθανώς τριών μικρότερων κύκλων. Ο εξωτερικός κύκλος των μεγάλιθων συνίστατο περίπου από 100 όρθιους λίθους από ψαμμίτη.
Ο κύκλος που υπάρχει στον Βορρά είναι γνωστός ως κεντρικός κύκλος και συντίθεται από τριάντα περίπου λίθους, τέσσερεις από τους οποίους στέκουν ακόμα. Στο κέντρο βρίσκονταν τρεις λίθοι που διαμόρφωναν ένα ντολμέν, που ονόμασαν οι Πουριτανοί Ο όρμος ή φωλιά του Διαβόλου. Τούτος ο εσωτερικός δακτύλιος χρησιμοποιείτο κυρίως για νεκρικές τελετουργίες[8].
Στο κέντρο δεσπόζει ένας κεντρικός λίθος που ονομάζεται ο Οβελίσκος, με τους μικρότερους λίθους Ζ, όπως αποκαλούνται, που τον περιβάλλουν. Ο οβελίσκος ήταν πιθανώς τόπος προγονικής λατρείας , όπως υποδηλώνουν τα ανθρώπινα οστά που βρέθηκαν στη βάση του. Αυτόν τον σκοπό φαίνεται πως εξυπηρετούσαν και ορισμένοι ψηλότεροι και άλλοι μικρότεροι λίθοι σε τριγωνικά σχήματα που πιθανώς συμβόλιζαν αρσενικές και θηλυκές μορφές [9].
Σκοπός και χρήσεις των λίθων
Οι ανασκαφές στο Έιβμπερι και άλλα μνημεία των γύρω περιοχών δεν παρέχουν τα επαρκή στοιχεία για μια οριστική θεωρία περί της χρήσης αυτού του μνημείου, μαθηματικές ή άλλες συμβολικές αλληλοσχετίσεις. Σύμφωνα με διάφορες θεωρίες που έχουν προταθεί, ξεχωρίζουν εκείνες που αναφέρονται στο μνημείο ως ενιαίο θρησκευτικό και λατρευτικό τόπο με κεντρικές ιδέες τουλάχιστον για την νεολιθική εποχή τη γονιμότητα, τα ταφικά τελετουργικά και τις αστρονομικές παρατηρήσεις. Βασισμένοι σε ανθρωπολογικές μελέτες σύγχρονων κοινωνιών οι Γκίλινγκς και Πόλαρντ θεωρούν πως τα δάση, τα ξέφωτα και οι μεγάλιθοι ήταν σημαντικοί τόποι για τον νεολιθικό πολιτισμό, όχι μόνο ως οικονομικοί πόροι, αλλά συμβολικοί τόποι λατρειών διαφορετικού τύπου[10].
Η ευρύτερα διαδεδομένη θεωρία είναι ότι το Έιβμπερι χτίστηκε από ανθρώπους του Πολιτισμού της Ραμφοειδούς Κεραμεικής (Beaker folk)[11], σε μια χρονική περίοδο που διήρκεσε περίπου 5 αι. Ραμφοειδής κεραμεική βρέθηκε in situ, όπως και ξύλινα κτήρια που υποδηλώνουν, αν μη τι άλλο, πως υπήρξε στην περιοχή εγκατάσταση. Το όνομα Έιβμπουρι, όμως, υποδηλώνει πως το μνημείο σε κάποια περίοδο της ιστορίας του υπήρξενεκροταφείο. Στην πραγματικότητα αναφέρεται ως τέτοιο, σε ένα διάταγμα που εξέδωσε ο θρυλούμενος πρώτος βασιλιάς της Αγγλίας Άθελσταν κατά τον 10ο αιώνα[12].
Μία άλλη θεωρία αναφέρει ότι το Έιβμπουρι χτίστηκε για τη διενέργεια εποχιακών γιορτασμών και συνεπώς οι λίθοι υποδείκνυαν την αλλαγή του χρόνου. Από την οπτική γωνία του εσωτερικού συμβολισμού οι λίθοι φέρουν γκροτέσκ σχήματα ανδρικών και γυναικείων μορφών, ενώ ο παρακείμενος λόφος του Σίλμπουρι έχει αποδοθεί και όχι άδικα ως εικόνα της εγκύου Θεάς, ενός ακόμη συμβόλου γονιμότητας[13].
Άλλο ένα ζωντανό ακόμα σύμβολο στη λαϊκή παράδοση είναι η Καρέκλα του Διαβόλου, ένας μεγάλος λίθος στο οποίο κάθονταν τα κορίτσια του Έιβμπερι για να ευχηθούν για την γονιμότητά τους. Επιπλέον, οι λίθοι του Έιβμπερι θεωρούνται συλλέκτες και συσσωρευτές γήινης και ψυχικής ενέργειας, που ήταν γνωστή στους πρώτους κατασκευαστές του μνημείου[14].
Αναμφίβολα η λαϊκή παράδοση στενά αλληλοσυνδεμένη με την εσωτερική παράδοση δείχνει προς την κατεύθυνση της λατρευτικής χρήσης. Καθώς τα ταφικά έθιμα και τελετουργίες είναι εκφάνσεις της πρώιμης σχέσης του ανθρώπου με το επέκεινα και τα πνευματικά πεδία, αναμφίβολα το μνημείο του Έιβμπερι κατέχει μια σημαντική θέση ανάμεσα στους μυστηριακούς τόπους λατρείας, με όποιον τρόπο και αν ερμηνεύει κανείς τη λέξη μυστήριο.
Σημειώσεις
[1] henge(s), δηλαδή κυκλικές ή οβάλ σχήματος περιοχές με διακριτά χαρακτηριστικά τους το κυκλικό ανάχωμα και την τάφρο που το περιβάλλει. Οι αρχαιολόγοι καθορίζουν τα henge(s) ως εκχωματώσεις που συνίστανται από ένα κυκλικό έγκλεισμα, περιβεβλημένο με κρηπιδωμένη κυκλική τάφρο. Όπως συμβαίνει συχνά με την αρχαιολογική ορολογία, η λέξη είναι δάνεια από τους παλιούς αρχαιοδίφες.
[2] Gillings & Pollard 2004, 23.
[3] Άγγλος αρχαιοδίφης και συγγραφέας.
[4]Άγγλος αρχαιοδίφης, πρωτοπόρος στην αρχαιολογική έρευνα του Στόουνχεντζ και του Έιβμπερι.
[5] Οι λίθοι θερμαίνονταν με δυνατή φωτιά και ψύχονταν απότομα με γραμμές νερού που έκοβαν κυριολεκτικά τον βράχο στο επιθυμητό σημείο. Βλ. Brown, Peter Lancaster 2000, 179.
[6] 1889–1955 Άγγλος αρχαιολόγος που εργάστηκε ιδιαίτερα για την αποκατάσταση του μνημείου.
[7] Evans, Siân 2006, 11.
[8] Rolleston Thomas, 2008, 47.
[9] Guiley Rosemary Ellen, 2008, 14.
[10] Gillings & Pollard 2004, 29-33.
[11] stonehenge-avebury.net
[12] McNeil William F. 2004, 193.
[13] Guiley Rosemary Ellen, 2008, 14.
[14] Στο ίδιο.
Βιβλιογραφία
*Brown, Peter Lancaster (2000). Megaliths, Myths and Me, (illustrated ed.), Courier Dover Publications.
*Burl, Aubrey 1981, Rites of the Gods, J.M. Dent & Sons Ltd., London.
*Burl, Aubrey 1979, Rings of Stone, Ticknor & Fields, New York.
* Evans, Siân 2006, Ghosts: Mysterious Tales from the National Trust. National Trust.
*Gillings, Mark; Pollard, Joshua; Rick; Wheatley, David 2008, Landscape of the Megaliths: excavation and fieldwork on the Avebury monuments 1997-2003. Oxford: Oxbow Books.
* Guiley Rosemary Ellen 2008, The Encyclopedia of Witches, Witchcraft and Wicca, Facts On File, ΝΥ.
* Hadingham, Evan. Circles and Standing Stones. New York: Anchor Books, 1976.
* McNeil William F. 2004, Visitors to Ancient America McFarland, UK.
*Rolleston Thomas, 2008, Myths and Legends of the Celtic Race, BiblioBazaar, LLC.
