Ο Λυσίας θεωρείται ο πρώτος σημαντικός ρήτορας της κλασικής εποχής στην Αθήνα και ο κορυφαίος εκπρόσωπος του δικανικού λόγου. Γόνος εύπορης οικογένειας, γεννήθηκε στην Αθήνα το 450 π.Χ., όπου και πέθανε το 371 π.Χ., σε ηλικία 79 ετών. Πατέρας του φέρεται να ήταν ο Κέφαλος, άνθρωπος επιφανής και πλούσιος, που καταγόταν από τις Συρακούσες της Ιταλίας, ενώ παππούς του ήταν ο Λυσσανίας. Είχε δυο αδέλφια, τον Πολέμαρχο και τον Ευθύδημο. Ο πατέρας του, με πρόσκληση του φίλου του πολιτικού Περικλή, άφησε τις Συρακούσες για να εγκατασταθεί μόνιμα στην Αθήνα, όπου έζησε ως μέτοικος τριάντα περίπου χρόνια, ως το θάνατό του. Ο Κέφαλος, χάρη στην οικονομική του άνεση και τις γνωριμίες του με εξέχοντες πνευματικούς άνδρες της Αθήνας, κατάφερε να δώσει υψηλού επιπέδου αγωγή και επιμελημένη μόρφωση στα παιδιά του.
Το 430 π.Χ. ο Λυσίας μαζί με τα αδέλφια του, Πολέμαρχο και Ευθύδημο, αναχώρησε σε ηλικία περίπου 15 ετών για τους Θούριους, την αποικία των Αθηναίων στην Κάτω Ιταλία, όπου και διδάχτηκε την τέχνη της ρητορείας από τον Τεισία, τον γνωστό Συρακούσιο ρήτορα. Έπειτα, το 412 π.Χ επέστρεψε και πάλι στην Αθήνα, όταν μετά την ατυχή εκστρατεία των Αθηναίων στη Σικελία υπερίσχυσε στους Θούριους η εχθρική προς τους Αθηναίους πολιτική παράταξη. Έτσι, εγκαταστάθηκε μαζί με τον αδελφό του Πολέμαρχο στην Αθήνα, όπου ζούσε ως πλούσιος ισοτελής, έχοντας στην ιδιοκτησία του κτήματα και σπίτια, ενώ πηγές αναφέρουν ότι διεύθυνε εργοστάσιο ασπιδοποιίας, με 120 δούλους.
Ωστόσο, η έντονη πολιτική δράση και τα δημοκρατικά φρονήματα των δυο αδελφών ενόχλησαν τους Τριάκοντα Τυράννους. Όταν καταλύθηκε η Αθηναϊκή Δημοκρατία, ο τύραννος Ερατοσθένης θανάτωσε τον Πολέμαρχο, ενώ ο Λυσίας διέφυγε στα Μέγαρα, χάνοντας μεγάλο μέρος της περιουσίας του. Από τα Μέγαρα υποστήριξε με σθένος τις επιχειρήσεις των εξόριστων δημοκρατικών στον Πειραιά, οι οποίοι είχαν επαναστατήσει εναντίον των ολιγαρχικών με επικεφαλή τον Θρασύβουλο. Κατά την προσπάθεια υποστήριξης τους, απέστειλε τα υπόλοιπα χρήματα του, μαζί με ασπίδες και μισθοφόρους. Από την πλευρά του ο Θρασύβουλος, επιθυμώντας να ανταποδώσει στο Λυσία τη βοήθεια που του είχε προσφέρει, έκανε πρόταση στην Εκκλησία του Δήμου, αμέσως μετά την επάνοδο της Δημοκρατίας (403 π.Χ.), να του παραχωρηθεί το δικαίωμα του Αθηναίου πολίτη. Ωστόσο, το αίτημα του Θρασύβουλου απορρίφθηκε, παραμένοντας ο Λυσίας ως το θάνατο του ισοτελής μέτοικος.
