Κυπριακό: Η Κύπρος μπορεί να είναι χρήσιμη στο ΝΑΤΟ;

Τι μπορεί να πράξει η Κύπρος για να εκμεταλλευτεί τα σύννεφα στις σχέσεις Τουρκίας-ΝΑΤΟ, μετά τις εξελίξεις του αποτυχημένου πραξικοπήματος.

Υποστήριζαν παλαιότεροι πολιτικοί αναλυτές, ότι το Κυπριακό ζήτημα δεν θα υπήρχε αν η Κύπρος με την ανακήρυξή της ως ανεξάρτητο κράτος εντασσόταν στο ΝΑΤΟ. Η μη ένταξή της αποδίδεται αφενός στην ισχύ του κομμουνιστικού ΑΚΕΛ, το οποίο τασσόταν πάντοτε στο πλευρό του Μακαρίου για να αντιταχθεί στον Γεώργιο Γρίβα-Διγενή, αφετέρου στον φίλαρχο χαρακτήρα του ίδιου του Μακαρίου, ο οποίος προσέβλεπε δι’ εαυτόν τον ηγέτη του λεγόμενου τότε Τρίτου Κόσμου.

Με ενδεχόμενη ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ, τότε, θα αφαιρείτο το πρόσχημα της Τουρκίας για επέμβαση -ως εγγυήτρια δύναμη- αλλά και δεν διέκειντο εχθρικώς οι ΗΠΑ προς την Κύπρο, ώστε να ανεχθούν -κατά πολλούς και να σχεδιάσουν- την κατάληψη του μισού νησιού. Η οποία Κύπρος, με κανέναν τρόπο δεν θα επιτραπεί να βρεθεί σε μη δυτική επιρροή, λόγω της γεωστρατηγικής θέσης της ως «επιβλέπουσα» την ήπειρο της Ασίας γενικότερα, αλλά και ειδικότερα για την ασφάλεια του Ισραήλ.

Με την επαμφοτερίζουσα -για κάποιο διάστημα ακόμη- την στάση της Τουρκίας, η Κύπρος θα πιεσθεί να πάρει κάποιες αποφάσεις με μακροπρόθεσμη προοπτική. Η αντιαμερικανική στάση της Τουρκίας, που είναι άγνωστο πόσο θα διαρκέσει, επειδή ο Ερντογάν θυμίζει «ανεμόμυλο», αλλάζει πολλά δεδομένα.

Σύμφωνα με τον Sinan Ulgen, πρόεδρο του Κέντρου Μελετών Οικονομικής και Εξωτερικής Πολιτικής της Κωνσταντινούπολης (Edam), «το αποτυχημένο πραξικόπημα θα έχει επιπτώσεις στην ικανότητα της Τουρκίας να συμβάλει στην περιφερειακή ασφάλεια: «το ηθικό και η συνοχή» του στρατού «θα πληγούν αναμφίβολα». Η απώλεια της αμοιβαίας εμπιστοσύνης θα καταστήσει εξαιρετικά προβληματική τη συνεργασία ανάμεσα στον στρατό, την αστυνομία και τις υπηρεσίες Πληροφοριών, γράφει ο Sinan Ulgen σε ανάλυσή του μετά το πραξικόπημα.

Υφίσταται το ερώτημα: Η Τουρκία παραμένει αξιόπιστος σύμμαχος του ΝΑΤΟ; Η απάντηση της Άγκυρας στην απόπειρα πραξικοπήματος προκάλεσε «ερωτηματικά για την αξιοπιστία της Τουρκίας ως συμμάχου», σύμφωνα με τον Mark Pietini, πρώην πρεσβευτή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Άγκυρα και αναλυτή του Carnegie Europe.

Μετά τη χαώδη νύκτα του πραξικοπήματος στην Τουρκία και σε μία συγκυρία όξυνσης με την Άγκυρα, οι Αμερικανοί αξιωματούχοι «δεν μπορούν παρά να θέτουν» το θέμα των πυρηνικών κεφαλών που βρίσκονται στη βάση του Ιντσιρλίκ, σύμφωνα με τον Francois Heisbourg. όμως η απομάκρυνσή τους θα επιδείνωνε περαιτέρω τις σχέσεις με την Τουρκία. Οι αμφιβολίες αυτές απέναντι σε μία χώρα μέλος του ΝΑΤΟ από το 1952 δεν είναι καινούργιες. Αλλά ενισχύονται στο πλαίσιο της έντασης στις σχέσεις της Δύσης με τη Ρωσία.

Τι μπορεί να πράξει η Κύπρος; Ο Μιχ. Ιγνατίου υποστηρίζει ότι οι κυβερνήσεις στην Αθήνα και τη Λευκωσία πρέπει να ενδυναμώσουν τις εξαιρετικές συμμαχίες τους με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, πρέπει να προσέξουν τη σχέση με τη Μόσχα, όπου ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι απρόβλεπτος άρα και όχι σίγουρος, και να συνομιλήσουν καθαρά και ξάστερα με τους Αμερικανούς, οι οποίοι αναζητούν διέξοδο στο αδιέξοδο που οδήγησε ο Ερντογάν τα πράγματα και στο Ιντσιρλίκ.

Επειδή τα συμφέροντα αλλάζουν στο δευτερόλεπτο, και επειδή οι Αμερικανοί και άλλοι Δυτικοί αναζητούν νέους συμμάχους μετά τη διαφαινόμενη απώλεια της Τουρκίας, η οποία αλληθωρίζει προκλητικά προς τη Μόσχα και το Ιράν (;), η Κύπρος θα μπορούσε να παίξει τον ρόλο που της αρμόζει. Όλα έχουν την τιμή τους, αλλά και το τίμημά τους.

Τι θα μπορούσε να προσφέρει το Ισραήλ; Ο διεθνολόγος κ. Γρίβας αναφέρει ότι οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις δεν είναι αυτές που ήταν. Έχουν μετατραπεί σε έναν έντονα γραφειοκρατικό και προσεκτικό οργανισμό, έχοντας χάσει το πνεύμα του πρωτοπόρου και την τολμηρότητα των πρώτων δεκαετιών, που οδήγησαν στις μεγάλες νίκες στους αραβοϊσραηλινούς πολέμους. Το πιο πιθανόν είναι ότι σήμερα θα δίσταζαν πάρα πολύ να εμπλακούν σε πολεμική αντιπαράθεση με την Τουρκία.

Το μικροσκοπικό ισραηλινό Ναυτικό ελάχιστα πράγματα μπορεί να κάνει για να προσφέρει κάλυψη στην Κύπρο, αλλά και η ισχυρή Ισραηλινή Αεροπορία θα επιχειρούσε με επιχειρησιακό μειονέκτημα εκεί, σε σύγκριση με την Τουρκική, λόγω των αποστάσεων. Ο δε Ισραηλινός Στρατός Ξηράς απλά δεν μπορεί να συμμετάσχει.

Βεβαίως, το Τελ Αβίβ δεν μπορεί να αφήσει και ακάλυπτη την Κύπρο. Αφ’ ενός μεν, έχει δημιουργήσει μαζί της έναν ενιαίο γεωενεργειακό χώρο, η προσβολή του οποίου από την Τουρκία θα έθιγε ζωτικά ισραηλινά συμφέροντα, αφ’ ετέρου δε, είναι και το ζήτημα του γοήτρου. Το Ισραήλ δεν μπορεί να αφεθεί να ταπεινωθεί από κανέναν, ιδιαίτερα από μια χώρα σαν την Τουρκία, γιατί, σε αυτήν την περίπτωση, πολλές άλλες χώρες της περιοχής, που σήμερα διατηρούν ένα δέος έναντι των ισραηλινών πολεμικών ικανοτήτων, θα έμπαιναν σε πειρασμό να υιοθετήσουν και αυτές επιθετική πολιτική εναντίον του.
Προφανώς, και ο υπογραφόμενος δεν είναι σε θέση να προτείνει λύση, από την στιγμή που είναι άγνωστο το περιεχόμενο των συζητήσεων Αναστασιάδη-Ακιντζί, και ποιες είναι οι κόκκινες γραμμές τις οποίες δεν θα υπερβεί η Κύπρος. Αυτό θα γίνει σε εύθετο χρόνο.