Πολλοί οι κρυπτοχριστιανοί στην Τουρκία. Ένα άρθρο του Σπύρου Αθανασιάδη που προσπαθεί να μας παρουσιάσει την πραγματική εικόνα της Τουρκίας. Την ζωή των ανθρώπων αλλά και τους φόβους τους.

Κατά την τριήμερη επίσκεψή μου στην πρωτεύουσα του ελληνικού Πόντου, την Τραπεζούντα μου δόθηκε η ευκαιρία να συναντήσω και να συζητήσω για ώρες με κρυπτοχριστιανούς. Η κωνσταντινουπολίτικη καταγωγή μου και η δυνατότητα που είχαμε να μιλούμε την τουρκική, συνετέλεσε στη δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης.

Με τον εντοπισμό του πρώτου κρυπτοχριστιανού το κουβάρι ξετυλίγεται μόνο του και εύκολα μπορείς να επεκτείνεις τον κύκλο γνωριμιών, με κάποιους να είναι αρκετά προσεκτικοί στις αποκαλύψεις τους και κάποιους άλλους λαλίστατοι. Σε κάθε περίπτωση εγκυμονεί ο κίνδυνος να έχεις πέσει σε παγίδα και ο συνομιλητής σου να είναι αστυνομικός υπό κάλυψη.

Οι περισσότεροι Ελλαδίτες που επισκέπτονται τον Πόντο και είναι αρκετές χιλιάδες βλέπουν με καχυποψία τους κρυπτοχριστιανούς που τους πλησιάζουν όταν ακούν ότι ομιλούν την ελληνική. Το παράπονο αυτό μου εξέφρασε ένα σοβαρός κρυπτοχριστιανός λέγοντας ότι ενώ οι ίδιοι προσπαθούν να εξυπηρετήσουν τους ομόθρησκούς και ομοεθνείς τους Ελλαδίτες, οι τελευταίοι τους αποφεύγουν.

Μου δόθηκε η ευκαιρία να ακούσω ποντιακή λύρα από έναν επιστήμονα ο οποίος αν και δήλωσε ότι δεν είναι κρυπτοχριστιανός, ανέφερε ότι στην οικογένεια και στο χωριό του πολλοί ήταν αυτοί που μιλούσαν την ελληνική.

Περιττό να σας αναφέρω ότι αριθμός τραγουδιών που τραγουδούσε ήταν στην ελληνική ποντιακή διάλεκτο. Οι περισσότεροι ελληνικής καταγωγής Πόντιοι στη Μαύρη Θάλασσα προτιμούν τα ποντιακά αντί τα τουρκικά και στη συζήτηση που είχα μαζί τους, από συνήθεια μου μιλούσαν τα ελληνικά του Πόντου και όχι τουρκικά.

Σύμφωνα με άρθρο του περιοδικού Ακτουέλ (29-10-92) οι κρυπτοχριστιανοί του Πόντου γιορτάζουν το Δεκαπενταύγουστο, τα Χριστούγεννα , τα Θεοφάνια και άλλες γιορτές της Ορθοδοξίας. Μάλιστα, δε, την παραμονή των μεγάλων εορτών τα παιδιά λένε τα κάλαντα.

Ένας κρυπτοχριστιανός μου αποκάλυψε ότι η μητέρα του προτού βάλει το ψωμί στο φούρνο το σταύρωνε. "Τότε , εμείς δεν καταλαβαίναμε το τι σήμαινε αυτό. Νομίζαμε ότι εξυπηρετούσε το κόψιμο του ψωμιού σε τέσσερα μέρη αφού δεν χρησιμοποιούσαμε μαχαίρι. Μετά μάθαμε την αλήθεια ότι επρόκειτο για θρησκευτικό έθιμο των χριστιανών προγόνων μας".

Όταν οι τουρκικές αρχές διαπίστωσαν ότι οι κρυπτοχριστανοί άρχισαν να ενδιαφέρονται για την πραγματική τους θρησκεία και να αναζητούν τις ρίζες τους, τους απαγόρευσαν να ομιλούν την ελληνική και δια ροπάλου απαγορεύτηκαν τα μη μουσουλμανικά έθιμα। Ήταν η εποχή του "εθνοσωτήριου" πραξικοπήματος του 1980.

Σημειώθηκαν αρκετά επεισόδια αλλά η τύχη χαμογέλασε τους χριστιανούς με την άνοδο στην εξουσία του Οζάλ (1983) και τους ευρωπαϊκούς προσανατολισμούς του.

Είναι γεγονός ότι τα τελευταία 20 χρόνια οι κρυπτοχριστιανοί "ψάχνονται" για την πραγματική τους ταυτότητα. Όπως μου είπαν απαιτείται κάποιο χρονικό διάστημα έως ότου έλθει η ευλογημένη εκείνη μέρα που άφοβα θα φέρουν στο λαιμό τους τον σταυρό.

Οι μορφωμένοι συμμετέχουν σε διεθνή συνέδρια και ζητούν από εμάς τους Έλληνες να τους δώσουμε λίγο χρόνο έως ότου να αποκαλύπτουν την ταυτότητά τους χωρίς τον φόβο του γκρίζου λύκου και του χωροφύλακα.

Σύμφωνα με το περιοδικό ΑKTUEL ο κρυπτοχριστιανός Λεμάν δήλωσε στον τούρκο δημοσιογράφο "Ναι. Είμαστε Ρωμιοί. Γιατί να απαρνηθούμε την καταγωγή μας;".

Δημοσιεύει επίσης την φωτογραφίας της 95χρονης Βεατρίκης η οποία αν και ακούει στο όνομα Φατζά, δεν γνωρίζει ούτε λέξη τουρκικά.