O παγκοσμίου φήμης οικονομολόγος, Γιάννης Βαρουφάκης, όταν δεχόταν την πρόσκληση της Κοινότητας Μελβούρνης να μιλήσει με θέμα την κρίση στην Ελλάδα, ποτέ δεν φανταζόταν ότι θα ήταν ο πρωταγωνιστής της τελευταίας πράξης του έργου του αρχαιότερου οργανισμού της παροικίας σ’ αυτό το κτίριο. Θα άκουγε εκεί για κατεδάφιση, λίγο πριν ο ίδιος μιλήσει για μια άλλη επερχόμενη κατεδάφιση–κατάρρευση, αυτή της Ευρωζώνης.
Πλήθος εντυπωσιακό, όπως σημειώνει ο palmografos.com, ανόμοιο, με την ανάσα κομμένη από τη διάθεση του ανελκυστήρα να ‘κάνει τα δικά του’. Μια να σταματά και να μη παίρνει φωτά με τίποτε και μια να προσποιείται ότι ‘αλλού βρέχει’.
Η ομιλία του Γιάννη Βαρουφάκη στην Κοινότητα την περασμένη Δευτέρα, τράβηξε έναν ασυνήθιστα μεγάλο, αν όχι πρωτοφανή, αριθμό συμπαροίκων, όχι γιατί ήταν η τελευταία εκδήλωση πριν το γκρέμισμα του ιστορικού κτιρίου, υποθέτει κανείς, αλλά για το κύρος, την ποιότητα του ομιλητή και το θέμα που μπορεί να καίει την Ελλάδα, αναμφίβολα, όμως, πονάει κι εμάς εδώ στους Αντίποδες.
Μιλώντας για το θέμα, ο ομιλητής σίγουρα το έχει στην παλάμη του και το «ανοίγει» προς όλες τις κατευθύνσεις.
«Greek Crisis: Why there is no such thing (and how to escape it). «Θα πω ό,τι μου κατέβει, ανάλογα με τον κόσμο» θα μου εμπιστευτεί ταπεινόφρονα, για μια ομιλία, η οποία θα αποδειχτεί άκρως συγκροτημένη, διεξοδική, περιεκτική, ουσιώδης, διανθισμένη με πνευματώδες χιούμορ.
Εισαγωγή στην ελληνική, με πρόθεση να εξηγήσει τη στάση των νεοελλήνων απέναντι στους Έλληνες μετανάστες της Αυστραλίας. Την κάποια ίσως υπεροψία: «Πρόκειται για συλλογικό κόμπλεξ. Η Ελλάδα πούλησε τα παιδιά της. Οι παππούδες της νέας γενιάς ήταν πρόσφυγες. Οι πατέρες μετανάστες. Εμείς ρατσιστές; Σίγουρα, ναι».
Αναφερόμενος στο ότι ‘δεν υπάρχει πραγματική κρίση στην Ελλάδα σήμερα’, θα στηρίξει την άποψή του στις πολύ πιο τραγικές καταστάσεις που έχει ζήσει η Ελλάδα, αλλά και ο κόσμος γενικότερα.
Θα αναφερθεί στο 1922, το 1942, το 1974, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Είναι αλήθεια ότι αντιμετωπίζουμε δύσκολες καταστάσεις, ο κόσμος βρίσκεται σε απόγνωση, αγωνίζεται να επιβιώσει. Αυτό, όμως, δεν μπορεί να συγκριθεί με το 1942, όπου τα πτώματα ήταν στις πόρτες των σπιτιών, όταν τα κάρα μάζευαν τους πεθαμένους μέσα από τους δρόμους και τους έθαβαν σε ομαδικούς τάφους. Ούτε η σημερινή κρίση μπορεί να συγκριθεί με εκείνη που έζησε το 1930 η Αυστραλία και οι ΗΠΑ.
Το κυριότερο, δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η κρίση δεν περιορίζεται μόνο στην Ελλάδα. Από κει ξεκίνησε. Στην ουσία, όμως, πρόκειται για κρίση της Ευρωζώνης.
ΤΙΜΩΡΙΑ
Για το πακέτο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ο καθηγητής Γιάννης Βαρουφάκης, θα επαναλάβει τη γνωστή του θέση, ότι ‘δεν είναι φάρμακο, αλλά δηλητήριο’.
«Δεν σώζει την Ελλάδα από τη χρεοκοπία. Με τα υπέρμετρα επιτόκια που χρεώνει και με δεδομένη την αταλάντευτη αντίστασή του σε οποιαδήποτε επαναδιαπραγμάτευση του υπάρχοντος ελληνικού χρέους, ωθεί την Ελλάδα σε περαιτέρω πτώχευση. Και όταν έρθει η χρεοκοπία, θα έρθει σε μια εποχή μικρότερου εθνικού εισοδήματος και υψηλότερου συνολικά επιπέδου χρέους. Δεν είναι λοιπόν παράλογο να περιγράψουμε αυτό το πακέτο ως μια άσπλαχνη και ασυνήθιστη τιμωρία.
Η τρόικα γνωρίζει ότι τα μέτρα λιτότητας δεν πρόκειται να είναι αποτελεσματικά. Γνωρίζει ότι αν σκοτώσεις τη γελάδα δεν θα μπορεί πλέον να σου δώσει άλλο γάλα. Εντούτοις, επιμένει. Είναι φανερό ότι θέλει την Ελλάδα λιπόσαρκη. Να φάει όλο το κρέας και να φτάσει μέχρι το κόκκαλο».
Στη συνέχεια, θα τονίσει ότι “η Γερμανία δεν έχει αποφασίσει ακόμη, στην ουσία, αν θέλει την Ελλάδα να μείνει ή όχι στο ευρώ. Μέσα στην ίδια τη Γερμανία υπάρχουν αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο η ίδια η Γερμανία να εγκαταλείψει το ευρώ και να επιστρέψει στο μάρκο, οπότε η Ελλάδα είναι η πρώτη που θα καταρρεύσει».
Ένα νέο που… δεν είναι νέο, ότι «οι Γερμανοί μισούν τους Έλληνες».
Το έχει εκφράσει και άλλοτε και, μάλιστα, πιο περιγραφικά: “Οι Γερμανοί θεωρούν τους Έλληνες ανυπόφορα σπάταλους. Σκληρά εργαζόμενος, καλά εκπαιδευμένος, καινοτόμος, τεχνολογικά προχωρημένος και με μια ιστορία ουσιαστικού σφιξίματος της ζώνης όταν η χώρα του αντιμετώπισε σοβαρή πτώση της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων της, ο γερμανικός λαός είναι τώρα έξαλλος που η ασωτία ενός μικρού έθνους μπορεί να ταρακουνήσει βίαια τα θεμέλια στα οποία επένδυσε τη συλλογική μεταπολεμική ενέργειά του: τη σταθερότητα του νομίσματός του».
ΧΡΥΣΟΙ ΑΓΓΕΛΟΙ
Από την άλλη πλευρά, θα τονίσει ότι δεν ‘ωφελεί τη δεδομένη στιγμή να προσπαθούμε να βρούμε τους αίτιους και πώς θα μπορούσε η κρίση να αποφευχθεί. Γεγονός είναι ότι την Ελλάδα, επί δεκαετίες τώρα, την κυβερνούσαν απατεώνες. Και χρυσοί άγγελοι, όμως, να ήταν στην αρχή επί 30 χρόνια, πάλι δεν θα μπορούσε να αποφύγει την κατάρρευση. Κι αυτό, γιατί το πρόβλημα είναι διαρθρωτικό’.
Από την Ελλάδα ξεκίνησε το πρόβλημα της Ευρώπης, σε καμία, όμως, περίπτωση δεν ευθύνεται η ίδια γι’ αυτό. Εκείνο το οποίο θα μπορούσε να σώσει την Ευρώπη από την κατάρρευση θα ήταν η δημιουργία μιας Ομοσπονδίας. Δεν είναι εντούτοις –εν μέσω μιας κρίσης– η κατάλληλη στιγμή. Η συγκρότηση της Ομοσπονδίας θα πρέπει να έλθει με τρόπο φυσιολογικό.
Ο κ. Βαρουφάκης τόνισε, επίσης, ότι «η Ελλάδα θα συνέλθει και θα μεγαλουργήσει, θα χρειαστεί όμως πολύς χρόνος. Θα χαθεί μια ολόκληρη γενιά. Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει! «Σήμερα η Ελλάδα ματώνει. Δεν υποφέρει μόνο οικονομικά, αλλά και ψυχολογικά. Υπάρχει ένας φόβος διάχυτος παντού».
Την ενδιαφέρουσα ομιλία του κ. Βαρουφάκη ακολούθησαν ερωτήσεις και τοποθετήσεις από το κοινό, σε μερικές περιπτώσεις προσωπικές, αναφορικά με τον ομιλητή, όπως η ‘κατηγορία’ ότι υπήρξε σύμβουλος του Γιώργου Παπανδρέου. «Ναι, είναι γεγονός, μέχρι όμως το 2006, όταν έχασε τις εκλογές, οπότε… ». Οπότε ο νοών νοήτω!
ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΥΠΟΥΡΓΟ
Με την ευκαιρία, θα ήθελα να συμπεριλάβω σ’ αυτό το κείμενο και μέρος της ανοιχτής επιστολής που έστειλε ο Γιάννης Βαρουφάκης στο φίλο του, Γιάννη Στουρνάρα, σημερινό υπουργό Οικονομικών, πριν μερικούς μήνες και οι απόψεις του είναι αυτές που εξέφρασε και στην προχθεσινή ομιλία του.
«Αποδεχόμενος τη θέση του υπουργού Οικονομικών, αποδέχθηκες δύο γιγάντιες προκλήσεις. Η πρώτη αφορά, προφανώς, τις διαπραγματεύσεις για το Μνημόνιο 3. Η δεύτερη σχετίζεται με τις εσωτερικές «μεταρρυθμίσεις» για τις οποίες τόσο πολύ έχεις δουλέψει και έχεις επιχειρηματολογήσει από τη θέση του γενικού διευθυντή του ΙΟΒΕ. Ως προς το δεύτερο, όλοι θα καροδοκούν περιμένοντας να δουν πώς θα υλοποιήσεις τις μεταρρυθμίσεις που πρότεινες, όλον αυτόν τον καιρό, καθώς και το αν τελικά θα οδηγήσουν (σε περίπτωση που θα εισαχθούν) στην ώθηση της οικονομίας που προέβλεπε το ΙΟΒΕ (π.χ. θεαματική αύξηση του ΑΕΠ). Γνωρίζεις ότι διαφωνούσα με εκείνες τις προβλέψεις σας. Πολύ φοβάμαι όμως ότι δεν θα διαψευστείς απ’ τα πράγματα, αλλά ότι δεν θα «προκάνεις» ( που ’λεγε κι ο Χαρίλαος) καν να εισάγεις τις μεταρρυθμίσεις σου καθώς ο εκτροχιασμός του τραίνου της Ευρώπης θα δημιουργήσει τέτοια πενία και τόσους κραδασμούς που η χώρα θα αποδειχτεί μη μεταρρυθμίσιμη για πολλά έτη, μετά το τέλος της υπουργικής σου θητείας. Με λίγα λόγια, η πρώτη σου πρόκληση, η ευρωπαϊκή διαπραγμάτευση, θα προσδιορίσει το αν θα σου δοθεί η ευκαιρία να έρθεις αντιμέτωπος με τη δεύτερη.
Είναι κάτι που ξέρω ότι γνωρίζεις, αλλά απλά το καταγράφω επειδή δεν πρέπει να κριθείς από την μη εφαρμογή μεταρρυθμίσεων στις οποίες πιστεύεις βαθειά, όταν γι’ αυτήν (τη μη εφαρμογή) θα φταίει η αποδόμηση της Ευρώπης».
Λίγο πιο κάτω θα πει: «Ένα τρίτο Μνημόνιο δεν θα μας εξασφαλίσει χρόνο καθώς η άμμος στην κλεψύδρα του ευρώ τείνει να σωθεί. Όσο ρέει ακόμα και όσο σου δίνεται η δυνατότητα να πεις ένα-δυο πράγματα στο Ecofin, πρέπει να την χρησιμοποιήσεις όχι για να πετύχεις μια καλή «παράταση» για την Ελλάδα, αλλά για να αλλάξεις τους όρους της συζήτησης. Για να το πω πιο απλά: αν επιστρέψεις από την επόμενη Σύνοδο με καλύτερους όρους του Μνημονίου 2, τότε το φθινόπωρο η ιστορία θα σου επιφυλάσσει την πιο άδικη τιμωρία έλληνα υπουργού: του να αναγκαστεί ο άνθρωπος που προσέφερε τα μέγιστα για να είναι η Ελλάδα στο ευρώ να παρακολουθεί από την Πλατεία Συντάγματος την έξοδο της χώρας από ένα ευρώ υπό συνολική κατάρρευση».
Στη συνέχεια, ο κ. Βαρουφάκης, ρωτά: «Μπορείς μόνος σου να σταματήσεις την επερχόμενη λαίλαπα; Δεν γνωρίζω. Αλλά θα μοιραστώ την έμφυτη αισιοδοξία σου και θα καταθέσω περιληπτικά μερικές σκέψεις, αναφορικά με το βασικό ζητούμενο. Πρέπει να δεσμεύσεις τους Ευρωπαίους σε μια-δυο κινήσεις που θα τους αποτρέψουν να μας αποβάλουν από το ευρώ και οι οποίες παράλληλα θα αλλάξουν την ημερησία διάταξη στην Ευρώπη προς την κατεύθυνση που μπορεί να σώσει το καταρρέον ευρωσύστημα.
Κίνηση 1. Να μη ζητήσεις νέα δάνεια, παρά το γεγονός ότι ξέρεις καλά ότι το χρονοδιάγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής δεν βγαίνει με τα συμφωνημένα ποσά. Αντί για νέα δάνεια, να προτείνεις τα κεφάλαια που πηγαίνουν στις τράπεζες για ανακεφαλοποίησή τους, να μην αναγράφονται στο ελληνικό δημόσιο χρέος (και να μην χρειάζεται η αποπληρωμή τους από το ελληνικό Δημόσιο). Αντίθετα, να πηγαίνουν κατ’ ευθείαν από την EFSF–ESM, με το πρώτο να λαμβάνει ως αντάλλαγμα κοινές μετοχές τους και σε συνεργασία με την ΕΚΤ και την ΕΒΑ (European Banking Authority) να επιβλέπει την εξυγίανση των τραπεζών. Όταν οι τράπεζες ορθοποδήσουν, το EFSF–ESM να πουλήσει αυτές τις μετοχές και τα δάνεια αποπληρώνονται χωρίς την ανάμιξη του ελληνικού Δημοσίου. Το πλεονέκτημα αυτής της κίνησης (σε σχέση με την «επιτυχία» μιας επιμήκυνσης και νέων δανείων) είναι τριπλό: Πρώτον, απελευθερώνεις 30 δις από τα κονδύλια του Μνημονίου 2. Δεύτερον, βάζεις στο παιχνίδι στο πλευρό της Ελλάδας τους Rajoy και Monti. Τρίτον, και σημαντικότερο, καθιστάς την υπόλοιπη Ευρώπη συνέταιρο του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, καταργώντας ουσιαστικά την απειλή αποπομπής της Ελλάδας από το ευρώ.
Κίνηση 2. Να επικαλεστείς πάμπολλα παραδείγματα (π.χ. τα δάνεια της Βρετανίας προς τις ΗΠΑ μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο), ζητώντας moratorium των αποπληρωμών προς την τρόικα για ένα έτος και για όσο καιρό ο ρυθμός μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας είναι κάτω του 1%. Μετά οι αποπληρωμές να προχωρούν σταδιακά και ως συνάρτηση της ανάπτυξης για όσο χρονικό διάστημα απαιτείται».
Φανερή, εντούτοις, η αμφιβολία του κ. Βαρουφάκη για την επιτυχία των προτάσεών του, στο τέλος της επιστολής: «Σου εύχομαι να πετύχεις. Τη μόνη βοήθεια που μπορώ να σου προσφέρω αυτή τη στιγμή είναι η αγάπη μου και η έντονη προειδοποίηση ότι το ευρωσύστημα καταρρέει, κάτι που σου αφαιρεί την προοπτική μιας νέας παράτασης, επιμήκυνσης ή εξαγοράς χρόνου».
Σήμερα, 18 Οκτωβρίου, να υπενθυμίσουμε, είναι η Σύνοδος Κορυφής στις Βρυξέλλες, όπου πολλά θα κριθούν.
Νέος Κόσμος
