Καλώς Ήλθατε στην Έλευσις Ελλήνων: Αρχαία Ελλάδα, Επικαιρότητα, Ιστορία, Νέα Τάξη Πραγμάτων, Ντοκυμαντέρ, Ταινίες, Επιστήμη, Ανεξήγητα! Όλα σε ένα Site!

Νεκροταφείο μωρών μόνο ή και ταφικό ιερό, αφιερωμένο στην Αρτέμιδα Λοχεία ή στην Ειλειθυΐα;

Ό,τι και αν ισχύει, το σίγουρο είναι ότι οι περίπου 3.000 βρεφικοί εκχυτρισμοί που βρέθηκαν τη δεκαετία του ’90 στην Αστυπάλαια αφορούν ένα εξαιρετικό εύρημα που δεν παύει να ερευνάται, όπως προκύπτει από τα στοιχεία στα οποία θα αναφερθεί η ανασκαφέας του, Μαρία Μιχαλάκη-Κόλλια. Η αρχαιολόγος και επίτιμη προϊσταμένη στην ΚΒ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων θα δώσει διάλεξη με θέμα «Οι περίπου τρεις χιλιάδες βρεφικοί εγχυτρισμοί από την Αστυπάλαια» σήμερα Δευτέρα 30 Μαρτίου (ώρα 18:00) στο αμφιθέατρο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου (ΕΑΜ, Τοσίτσα 1), στο πλαίσιο των ομιλιών που οργανώνει η Εταιρεία των Φίλων του ΕΑΜ.

Πρόκειται για ένα εξαιρετικά μεγάλο σύνολο με ταφές βρεφών μέσα σε πήλινα αγγεία, τρόπος ενταφιασμού που ονομάζεται «εγχυτρισμός» και ο οποίος είναι ο συνηθέστερος στον αρχαίο κόσμο τρόπος ταφής για τα βρέφη και τα πολύ μικρά παιδιά, συμβολίζοντας τη μήτρα της μητέρας τους. Το εύρημα προέρχεται από δυο γειτονικά οικόπεδα που ερευνήθηκαν στην περιοχή της Κυλίνδρας στη Χώρα της Αστυπάλαιας, σημερινής πρωτεύουσας του νησιού, που ήταν και η αρχαία πρωτεύουσα.

Τα ταφικά αγγεία στα βαθύτερα στρώματα είχαν τοποθετηθεί σε λαξευμένους στο βράχο λάκκους, ενώ στη συνέχεια τοποθετούνταν επάνω από τις αρχικές ταφές, παρουσιάζοντας ένα πλήθος αγγείων σε δύο ή και τρία -σε ορισμένα σημεία – επάλληλα στρώματα. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει μια συνεχή χρήση του συγκεκριμένου χώρου ο οποίος από τη χρονολόγηση της κεραμικής καλύπτει περίοδο από τα τέλη της Γεωμετρικής Εποχής έως τουλάχιστον τον 1ο πΧ αιώνα.

Ενδιαφέρον έχουν, επίσης, άλλα δύο στοιχεία: Το γεγονός ότι κάποια αγγεία περιείχαν δύο εγχυτρισμούς, καθώς και ότι τα αγγεία προέρχονται από όλες σχεδόν τις περιοχές παραγωγής αμφορέων του μεσογειακού χώρου, δηλαδή από τη Χίο, τη Θάσο, τη Σάμο, την Κω, τη Ρόδο, την Αλόννησο, την Κέρκυρα κι άλλες περιοχές, ενώ μεταξύ αυτών υπάρχει κι ένας παλαιστινιακός τύπου Χαναάν.

Τα αγγεία φαίνονται ότι αρχικά ήταν χρηστικά. Σημαντικά είναι και τα αποτελέσματα της μελέτης του οστεολογικού υλικού, που πραγματοποιείται από το Ανθρωπολογικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου του Λονδίνου (UCL) και η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη. Σύμφωνα με τα στοιχεία που επικαλείται το Αθηναϊκό Πρακτορείο, το μεγαλύτερο ποσοστό των μωρών, περίπου 77%, πέθαναν σε διάστημα από 37 έως 42 εβδομάδων, δηλαδή κατά τη στιγμή της γέννησής τους ή λίγο μετά. Σε ποσοστό 9% ήταν έμβρυα ή πρόωρα, που πέθαναν μεταξύ 24 και 37 εβδομάδων.

Και ένα ποσοστό 14% περιλαμβάνει τις κατηγορίες βρεφών και μωρών που έζησαν γύρω στους έξι μήνες, 4-5 μικρά παιδιά που έζησαν από ενός έτους έως τριών, και άλλες τόσες περιπτώσεις με δίδυμα, ποσοστά ωστόσο που αλλάζουν με την πορεία των αποτελεσμάτων της έρευνας. Τέλος, τρεις επιγραφές που προέρχονται από τον οικισμό της Χώρας της Αστυπάλαιας και αναφέρονται στις θεότητες του τοκετού και της γέννησης, δηλαδή στην Αρτέμιδα Λοχεία η μία και στην Ειλείθυια οι άλλες δύο, επιτρέπει στους ειδικούς να αναρωτιούνται αν ο συγκεκριμένος χώρος δεν ήταν μόνο ένα νεκροταφείο μωρών, αλλά ίσως ένα ταφικό ιερό αφιερωμένο στις παραπάνω θεότητες.