Η Βαρσίνη (363 π.Χ. – 309 π.Χ.) ήταν πριγκίπισσα της αρχαίας Περσίας, που έγινε ερωμένη του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Μαζί απέκτησαν ένα γιο, που ονομάστηκε Ηρακλής.
Νεανικά χρόνια
Πιθανή ημερομηνία γέννησης της Βαρσίνης ήταν το 363 π.Χ. Ήταν η μεγαλύτερη από τις κόρες ενός Πέρση ευγενούς, που ονομαζόταν Αρτάβαζος και που, όπως και οι πρόγονοί του,
υπηρετούσε ως σατράπης της Φρυγίας στον Ελλήσποντο, περιοχή που την εποχή εκείνη αποτελούσε τμήμα της Περσικής Αυτοκρατορίας. Η Βαρσίνη έλαβε την καλύτερη δυνατή μόρφωση, τόσο από Πέρσες, όσο και από Έλληνες δασκάλους.
Το 358 π.Χ., ο πατέρας της στράφηκε εναντίον του νέου Πέρση βασιλιά, Αρταξέρξη του Γ’. Όταν ο βασιλιάς εξασφάλισε την παρουσία του στο θρόνο επικεντρώθηκε στο να σπάσει την επανάσταση αυτή, αναγκάζοντας τον Αρτάβαζο να προσλάβει Έλληνες μισθοφόρους στο στρατό του. Ανάμεσά τους ήταν δύο αδέρφια από τη Ρόδο, ο Μέντωρ και ο Μέμνων, που απέκτησαν στενές σχέσεις μαζί του. Σαν αποτέλεσμα ο Αρτάβαζος παντρεύτηκε την αδερφή τους και στον Μέντορα δόθηκε το χέρι της Βαρσίνης, που τότε βρισκόταν σε πολύ νεαρή ηλικία.
Το πρώτο μισό του 354 π.Χ. ο Αρτάβαζος γνώρισε την ήττα από τα στρατεύματα του αντιπάλου του και μαζί με τα παιδιά του, τις γυναίκες του και το Μέμνονα κατέφυγε στην Πέλλα, πρωτεύουσα του μακεδονικού κράτους, στην αυλή του βασιλιά Φιλίππου Β’. Ο τελευταίος τους υποδέχθηκε φιλικά και τους επέτρεψε να παραμείνουν στην επικράτειά του. Εκεί η οικογένεια γνώρισε το νεαρό πρίγκιπα Αλέξανδρο, επτά ή οχτώ χρόνια νεότερο της Βαρσίνης, και πιθανώς τον φιλόσοφο Αριστοτέλη. Το 343 π.Χ. κλήθηκαν να επιστρέψουν στην Περσία, χάρις στο σύζυγο της Βαρσίνης, Μέντορα. Εκείνος είχε καταφύγει στην Αίγυπτο, αλλά αργότερα κατάφερε να κερδίσει την εύνοια του Πέρση βασιλιά Αρταξέρξη, ο οποίος και ικανοποίησε την επιθυμία του να επιστρέψουν στην πατρίδα ο αδερφός, η σύζυγος και ο πεθερός του. Εκείνοι με τη σειρά τους του παρείχαν πολύτιμες πληροφορίες αναφορικά με τα σχέδια του Φιλίππου να επιτεθεί στην Περσία μόλις θα είχε υποτάξει τις ελληνικές πόλεις.
Βαρσίνη & Μέμνων
Η Βαρσίνη επανενώθηκε με το σύζυγό της το 342 π.Χ., όταν είχε κλείσει τα είκοσί ένα της χρόνια. Δυστυχώς εκείνος πέθανε δύο χρόνια αργότερα, έχοντας προλάβει να της χαρίσει μια κόρη. Σχεδόν αμέσως μετά το θάνατο του Μέντορα, η Βαρσίνη παντρεύτηκε τον αδερφό του, Μέμνονα, που διέμενε σε προσωπικές του εκτάσεις στην Τρωάδα. Ο νέος της σύζυγός διέθετε από προγενέστερο γάμο αρκετούς γιους. Φιλοδοξία που έτρεφε ο Μέμνων ήταν να ανακηρυχτεί ανώτατος διοικητής των δυτικών επαρχιών του κράτους, μα οι τρεις επόμενοι βασιλείς ήταν πολύ επιφυλακτικοί για να του αναθέσουν αυτό το καθήκον, με δεδομένη την παλαιότερη επαναστατική του δράση. Τη θέση κέρδισε τελικά χάρη στα κατορθώματά του στους πολέμους ενάντια στον Αλέξανδρο που, βασιλιάς της Μακεδονίας πλέον, έβαλε σε εφαρμογή το σχέδιο του αποθανόντος πατέρα του για την κατάλυση της περσικής αυτοκρατορίας. Στη Βαρσίνη επιβλήθηκε η διαμονή στην αυλή του Πέρση βασιλιά Δαρείου Γ’, προκειμένου να εξασφαλιστεί η πίστη του συζύγου της στο στέμμα.
Ο Μέμνων, μέχρι το θάνατό του το 333 π.Χ., και αργότερα ο αδερφός της Βαρσίνης, Φαρνάβαζος, κατάφεραν σημαντικές επιτυχίες στην προσπάθειά τους να σταματήσουν την προέλαση του Αλεξάνδρου. Με 300 πλοία πήραν τον έλεγχο του Αιγαίου πελάγους απειλώντας να αποκόψουν τις γραμμές ανεφοδιασμού του. Επίσης ενθάρρυναν επανάσταση των Σπαρτιατών κατά των Μακεδόνων, απειλώντας την ίδια τη Μακεδονία. Τους σταμάτησε η επιτυχία του Αλεξάνδρου στη Μάχη της Ισσού, το Νοέμβριο του 333 π.Χ.. Όταν το 332 π.Χ. πολιόρκησε την Τύρο, έδρα του περσικού στόλου, ο στόλος αποδιοργανώθηκε. Η Βαρσίνη έπεσε στα χέρια των ανδρών του Αλεξάνδρου μαζί με τις συζύγους του Δαρείου.
Βαρσίνη & Αλέξανδρος
Όπως μας πληροφορεί ο ιστορικός Πλούταρχος στο έργο του Βίοι Παράλληλοι, ο Αλέξανδρος σεβάστηκε τις γυναίκες και η Βαρσίνη μεταφέρθηκε στη Δαμασκό. Καθώς είχε λάβει ιδιαίτερη μόρφωση και μάλιστα ελληνική παιδεία, επανασυνδέθηκε με τον παιδικό της φίλο Αλέξανδρο. Η ένωσή τους, εκτός από συναισθηματική ίσως είχε και πολιτική σκοπιμότητα: ο Αλέξανδρος με το πέρασμα του χρόνου αποζήτησε να αναγνωριστεί ως νόμιμος βασιλιάς της Περσίας και πιθανή συγγένειά του με Περσίδα θα ενδυνάμωνε τη θέση του. Στην Υρκανία υποδέχτηκαν τον Αρτάβαζο, ο οποίος συμμάχησε με το Μακεδόνα στρατηλάτη.
Το 327 π.Χ., η Βαρσίνη έφερε στον κόσμο τον πρωτότοκο του Αλεξάνδρου, έναν γιο που ονομάστηκε Ηρακλής. Ωστόσο ο Αλέξανδρος ελάχιστα αργότερα παντρεύτηκε μια άλλη γυναίκα, τη Ρωξάνη. Η Βαρσίνη αποφάσισε να εγκαταλείψει την αυλή του Αλεξάνδρου και πήρε τον γιο της στην Πέργαμο. Η κόρη της από τον πρώτο της σύζυγο, τον Μέντορα, νυμφεύθηκε το ναύαρχο του Αλεξάνδρου, το Νέαρχο το 324 π.Χ.
Το θάνατο του Αλεξάνδρου στη Βαβυλώνα, το 323 π.Χ. ακολούθησαν πολύχρονες ένοπλες διαμάχες για το διαμοιρασμό της απέραντης αυτοκρατορίας του. Ένας από τους Επιγόνους του, ο Πολυπέρχων, προσπάθησε το 309 π.Χ. να ανεβάσει στο μακεδονικό θρόνο τον Ηρακλή, αλλά ο Κάσσανδρος τον έπεισε να εγκαταλείψει την προσπάθειά του αυτή. Η Βαρσίνη και ο γιος της θανατώθηκαν. Μια άλλη εκδοχή θέλει του δυο τους νεκρούς από κάποια ενωρίτερη ημερομηνία, οπότε ο διεκδικητής του 309 θα ήταν κάποιος σωσίας του.
Πηγές
Πλουτάρχου, Βίοι Παράλληλοι, Αλέξανδρος, Ευμένης
