Τα καυτά βέλη του ήλιου τρύπαγαν τα κορμιά των Ελλήνων εκείνο τον καυτό Αύγουστο του 480 π.Χ. στις Θερμοπύλες. Οι 7.000 Έλληνες από τις Ελληνικές πόλεις της νοτίου Ελλάδος περίμεναν τους Πέρσες να φανούν.
Οι Σπαρτιάτες λούζονταν και περιποιούνταν τα μακριά τους μαλλιά, μιας και ήταν συνήθεια πριν από την μάχη και τον κίνδυνο του θανάτου, να προετοιμάζονται για να είναι καθαροί στα σώματα όταν θα διέβαιναν τις πύλες του Άδη. Ανάμεσα στους 300 Σπαρτιάτες, την προσωπική σωματοφυλακή του βασιλιά Λεωνίδα, ήταν και ο μάντης Μεγιστίας από την Ακαρνανία. Στους υπόλοιπους Έλληνες συμπεριλαμβάνονταν Φωκείς, Λοκροί, Θεσπιείς, Αρκάδες, Αθηναίοι και άλλοι Έλληνες.
Ο μάντης-οιωνοσκόπος Μεγιστίας καταγόταν από την μεγάλη και ονομαστή οικογένεια μάντεων τους Μελαμποδίδες, των οποίων οι θεραπείες και οι χρησμοί ήταν ονομαστοί σ' ολόκληρο τον Ελληνικό κόσμο. Οι Πέρσες έφτασαν στο πρώτο στενό, το δυτικό, το ένα από τα τρία στενά των Θερμοπυλών, μ' ένα πλήθος στρατού, στρατολογημένο απ' όλες τις γωνιές της περσικής αυτοκρατορίας για να επιτεθούν στους Έλληνες. Απ' την άλλη πλευρά, οι Έλληνες σε σχηματισμό φάλαγγας χτυπούσαν με τα δόρατά τους τους βάρβαρους, στρώνοντας μπροστά τους ένα χαλί με τα σώματα των εχθρών. Στα μετόπισθεν ο Μεγιστίας ο Ακαρνάνας, με βοηθό τον γιο του έβλεπε τους οιωνούς, εξετάζοντας τα σπλάχνα των θυσιαζόμενων ζώων. Οι οπλίτες της πρώτης γραμμής άλλαζαν θέση με τους οπλίτες των πίσω γραμμών για να ξεκουράζονται. Τα βέλη των βαρβάρων έκρυβαν τον καυτό ήλιο, τα σπασμένα δόρατα και οι ασπίδες των βαρβάρων είχαν γεμίσει το στενό. Η μάχη κράτησε όλη την μέρα μέχρι την δύση του ήλιου. Την επομένη οι αθάνατοι του Υδάρνη που ήταν το επίλεκτο σώμα των Περσών, επιτέθηκαν στους Έλληνες οπλίτες πιστεύοντας ότι θα τους κατατρόπωναν. Η Ελληνική φάλαγγα όμως, ανέκοψε την ορμή τους σαν κυματοθραύστης. Στο τέλος της δεύτερης ημέρας ο Εφιάλτης, ένας Έλληνας -μόνο κατ' όνομα- έδειξε στους Πέρσες την Ανοπαία ατραπό για να βρεθούν πίσω από τους Έλληνες και να τους περικυκλώσουν.
Το πρωί της τρίτης ημέρας, ο Μεγιστίας έκανε την καθιερωμένη θυσία, αλλά οι οιωνοί που έβλεπε εξετάζοντας τα σπλάχνα ήταν κακοί για τους Έλληνες. Το ανέφερε αμέσως στον αρχηγό του Ελληνικού στρατού τον Λεωνίδα, ο οποίος κάλεσε όλους τους αρχηγούς για να αποφασίσουν τι θα κάνουν. Από την αρχή προέτρεπε τους υπόλοιπους Έλληνες να αποχωρήσουν από τις Θερμοπύλες και να μείνουν μόνο οι 300 Σπαρτιάτες. Οι Έλληνες διαφωνούσαν, μιας και άλλοι ήθελαν να φύγουν και άλλοι να μείνουν εκεί και να πολεμήσουν. Ο Μεγιστίας τους εξήγησε πως οι οιωνοί δεν ήταν καλοί για την έκβαση την μάχης. Σε λίγο ήρθαν κατάσκοποι από το περσικό στρατόπεδο και ανέφεραν πως οι Πέρσες είχαν περάσει από τους 1000 Φωκείς που φυλούσαν την Ανοπάια άτραπο και σε λίγες ώρες θα τους κύκλωναν.
Οι Έλληνες αποχωρούσαν συντεταγμένα κατά πόλεις. Οι μόνοι που έμειναν εκτός από τους Σπαρτιάτες ήταν και οι 700 οπλίτες από την μικρή πόλη των Θεσπιών της Βοιωτίας. Αυτοί είπαν πως δεν θα άφηναν τους Σπαρτιάτες να δοξαστούν μόνοι τους κατά των βαρβάρων. Ο Λεωνίδας είπε και στον Μεγιστία ότι η αποστολή του σαν μάντης τελείωσε και πως ήταν ελεύθερος να φύγει για να πάει στην πατρίδα του την Ακαρνανία. Ο Μεγιστίας απάντησε στον Λεωνίδα ότι δεν έχει να πάει πουθενά και θα πολεμούσε και αυτός πλάι στους Σπαρτιάτες. Ο Λεωνίδας και οι άλλοι Σπαρτιάτες προσπάθησαν να τον μεταπείσουν, μιας και θεωρούσαν την δική του θυσία άσκοπη. Ο Μεγιστίας όμως, δεν έκανε πίσω και το μόνο που ζήτησε ήταν να φύγει από τις Θερμοπύλες ο γιος του, το μοναχοπαίδι του.
Οι Πέρσες επιτέθηκαν και από την ανατολή και την δύση. Η σύγκρουση ήταν σφοδρή, η κλαγγή των όπλων και οι φωνές των οπλιτών γέμιζαν των αέρα, κι ανάμεσά τους ο μάντης Μεγιστίας έχοντας αφήσει στην άκρη τα μαντικά του σύνεργα, κρατώντας μονάχα το δόρυ και την ασπίδα του. Οι βάρβαροι κύκλωσαν τους 300 Σπαρτιάτες στον Κολωνό λόφο και μην μπορώντας να τους κάνουν κακό εκ του σύνεγγης, τους τόξευσαν και τους πετούσαν ακόντια. Ο Μεγιστίας ζούσε τις τελευταίες του στιγμές, μα ήταν υπερήφανος που η τελευταία του θυσία, η δική του θυσία, ήταν στον βωμό της αιωνίου Ελλάδος. Η επιτύμβια πλάκα του Μεγιστία έγραφε:
«Το μνήμα αυτό είναι του δοξασμένου Μεγιστία που κάποτε οι Μήδοι, αφού πέρασαν τον Σπερχειό ποταμό τον σκότωσαν, του μάντη, που αν και γνώριζε καλά πως έρχεται ο θάνατος, αρνήθηκε να εγκαταλείψει τον βασιλιά της Σπάρτης».
